Borçka Karagöl

Orman ve yaylalarındaki endemik flora zenginliği,anıt ağaçları,derelerindeki kırmızı pullu alabalığı, Saf Kafkas arılarıyla üretilen karakovan Macahel balı gibi çeşitli özellikleri bulunan Camili yöresi doğa ve çevreyi seven turistleri yoğun ilgisini çekmektedir. Bu özelliklerinden dolayı Camili Havzasının bir bölümü tabiat koruma alanı ilân edilerek yöre koruma altına alınmıştır

Cehennem Deresi Kanyonu

Türkiye’nin sayılı kanyonlarından biri olan Cehennem Deresi Kanyonu, ilginç doğal yapısı ile insanların ilgisini çekmektedir.

Dağ Sporları (Trekking: Doğa Yürüyüşü)

Doğu Karadeniz bölgesinin en yüksek dağ silsilesinden olan Kaçkar dağlarında, dağ tırmanışları için Türkiye'nin en uygun trekking parkurları bulunmaktadır.

Yöreye gelen dağcı grupları ve dağcılar genellikle Yusufeli Yaylalar köyünden, Rize-Çamlıhemşin-Ayder yaylasına yürüyerek Trans Kaçkar yürüyüşlerini tamamlarlar. Ayrıca yörenin diğer dağı olan Altıparmak dağlarında da uygun trekking parkurları bulunmaktadır. Yörede ziyaretçilerin kalabileceği pansiyonlar ve kamp yerleri bulunmaktadır.

Karçal ve Arsiyan Yaylaları

Türkiye ile Gürcistan arasında yer alan dağlarda yer alan bu yaylalar, geçit kuşlarının göç yolları üzerinde bulunması, endemik bitki çeşitliliği ve uygun trekking parkurları ile Artvin’deki görülebilecek yerlerdendir.

Kafkasör

Artvin şehir merkezinin güneybatısındaki yaylaya 10 km. asfalt yolla ulaşılmaktadır. 1250 m. Yükseklikteki yayla görülmeye değer güzelliktedir. Altyapı hizmeti götürülmüş olan yaylada Artvin Belediyesi tarafından yaptırılan 80 yatak kapasiteli bungalovlar bulunmaktadır. Her yıl Haziran ayının son haftasında düzenlenen ve 3 gün süren Boğa Güreşleri Etkinlikleri, yerli ve yabancı turistler tarafından yoğun ilgi görmekte, festival havasında geçmektedir.

Kafkasör Kültür ve Sanat Festivali :
Her yıl Haziran ayının 4. Haftası boyunca geleneksel olarak düzenlenen festivalin ilginç yanı Boğa Güreşleridir. İlin her yanında getirilen boğalar boyun kalınlığına göre sınıflandırılıp güreştirilir. Bu güreşler yapıldığı tarihten itibaren , boğaların zarar görmemesi ve herhangi bir şekilde eziyete uğramamaları için dikkat edilmekte ve belirli kurallar uygulanmaktadır. Güreş sırasında güçsüz görülen boğa arenadan çekilmesi halinde yenik kabul edilir, güreş meydanında ayrılan bölümden ilgililerce uzaklaştırılır. Böylece Kafkasör Boğa Güreşleri, kendi kuralları içinde güç gösterisi olarak bir spor ve şenlik ortamına dönüşür.
Dünyada bir eşinin daha görülmediği ve duyulmadığı bu güreş türü yöreye özgü kalıcı özellikleri de beraberinde getirmektedir.

CAMİLER

Tarihi değeri olan başlıca camiler şunlardır:

1-Çarşı (Merkez) Camii (Artvin) :
Büyük bir bölümü baştan sona kadar yenilenen ve çeşitli onarımlar geçiren cami, ilk olarak Hicri 1277/1278 (M.1860/1861) tarihinde, Artvin halkı tarafından inşa edilmiştir. Zamanla ibadet yapılmayacak hale gelen yapı, 1954 yılında temele kadar yıkılarak 1957-1958 yılları arasında, aynı yerde bugünkü cami ibadete açılmıştır. Hicri 1282 (M.1865) tarihli minber ve vaaz kürsüsü orijinal yapıya aittir.

2-Zeytinlik (Merkez) Camii (Zeytinlik Köyü):
Cami, kitabesine göre Hicri 1272 (M.1857) tarihinde Saliha Hanım tarafından yaptırılmıştır. Kuzey yönündeki rüzgarla yıkılan ve aynı zamanda minare olarak da kullanıldığı söylenen Çınarın ardından, yaklaşık 20 yıl önce Kuzeydoğu köşesine bugünkü minare eklenmiştir. Yakın zamanda herhangi bir onarım görmeyen yapı, orjinalliğini muhafaza ederek işlevini sürdürmektedir
3-İskender Paşa Camii-Türbe Kompleksi Ardanuç Merkez- Adakale):
Tarihi kayıtlara göre cami ilk kez VII. yy.’da Halife Osman Dönemi’nde yörede geçici olarak hakim olan Müslüman Araplar tarafından inşa edilmiştir. Akkoyunlulardan sonra kullanılamaz hale gelen yapı, 1551’de Ardanuç Kalesi’ni fetheden Erzurum Beylerbeyi Çerkez İskender Paşa tarafından 1553 yılında yeniden onartılmış, işlevini sürdürebilmesi için mahallinde yaptırdığı gelir getiren çeşitli ticari eserleri camiye vakfetmiştir. Hasan Efendi tarafından cami, esaslı bir şekilde tamir ettirilmiştir.

Caminin batısında yer alan üç adet türbe Osmanlı Dönemi’nde ; XVIII. yy.’da inşa edilmişlerdir. Burada, metfun olanların Ahıska Çıldır Beylik ailesinden oldukları tahmin edilmektedir.

4-Muratlı (Merkez) Camii(Borçka Muratlı Köyü):
Mahfile giriş sağlayan kapının üzerindeki kitabeye göre yapı, muhtemelen Hicri 1262 (M.1846) yılında Ahmed Usta (Aslan oğlu) tarafından inşa edilmiştir. (M. 1847) tarihinde Uzunhasan Zade Hüseyin Alemdar tarafından minberi; Sağıroğlu Hüseyin Ağa tarafından da mahfil katı yaptırılmıştır.

5-Kemalpaşa Kilise-Camii (Şavşat (Merkez)- Yeniköy Mh.):
Merkez Camii olarak da adlandırılan yapı, 1900 yılında, yöredeki Rus işgali sırasında kilise olarak inşa edilmiştir. 1924 yılında camiye çevrilerek halen aynı işlevi sürdürmektedir. Ayrıca, caminin batı cephesine daha sonra iki katlı ek mekan yapılmıştır. Tarihi özellikteki diğer camiler Artvin Merkez’de Salih Bey Camii (1793), ahşaptan işleme ile yapılmış Arhavi Dikyamaç Köyü Camii, Borçka Muratlı Köyü Camii ile Yusufeli İlçesi Demirkent Köyü Camiidir.

KİLİSER

1-Bağcılar Manastırı (Artvin ( Merkez) Bağcılar Köyü):
Ardanuç Kalesi’ni İberya Krallığı merkezi haline getiren Kral Vahtang Gorgaslan (449-499) tarafından kurulur.

Köyün girişindeki meyilli arazinin düzeltilmesi sonucu elde edilen alan üzerinde kurulan manastır; kilise , şapel ve diğer yapılardan oluşmakta olup, zamanımıza oldukça harap bir şekilde ulaşmıştır.

2- Pırnallı Manastırı (Artvin (Merkez) Bağlık Mezrası)
Bagratlı Kralları’ndan I. Aşot’un torunu prens Khaohi Kral Gurgen’in saltanatı sırasında son şeklini aldığı anlaşılmaktadır. Manastır; köyün güneybatısında, iki vadinin arasında kalan ve kuzeyden-güneye doğru alçalan sırt üzerinde kurulmuştur.

Manastır; kilise, çan kulesi, şapel-çeşme ve diğer yapılardan oluşmaktadır. Etrafı mezra evleri ile çevrelenmiş olan manastır, yöredeki Ortaçağ yerleşmesini günümüze en iyi yansıtan yer özelliğini taşımaktadır.

3- Hamamlı Manastırı (Kilise-Camii) (Artvin (Merkez) Hamamlı Köyü):
Manastır, kilisede bulunan kitabelere göre, İberya Kralllığı’nın 945-958 tarihleri arasında krallık yapmış olan Sumbath tarafından mimar Gabriel’e yaptırılmıştır. XIV. yy.’a kadar manastır olarak faaliyetini sürdüren yapı, XVI. yy.’da camiye dönüştürülmüştür. 1958 yılında kısmen tamir geçirerek, son şeklini almıştır. Halen Hamamlı Köyü’nün camisi olarak işlevini devam ettirmektedir

4- Kaçkal Manastırı) (Artvin (Merkez) Alabalık Köyü):
Rahip Grigor Kanzda tarafından VIII. yy.’ın sonunda Bagratlılar Döneminde kurulduğu o döneme ait yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır. Yer yer tahrip olmasına rağmen halen ayakta olan yapı, herhangi bir amaç için kullanılmamaktadır. Alabalık Köyü’nün (Veranabağ) Dere Mahallesi (Ahalt) sınırları içerisinde, meskun mahalden uzak, oldukça meyilli arazi üzerinde yükselen kaya kütlesi eteğine, mimari beceri ve zorlamalarla inşa edilen yapı, sadece kiliseden ibarettir.

5- Cevizli Manastırı) (Şavşat-Cevizli Köyü) :
899-914 yılları arasında Bagratlı prenslerinden Aşud Koh tarından yaptırılmıştır. XI. yy.’dan sonra, yörenin önemli dini merkezleri arsında anılan yapı, XII. Ve XV.yy.’larda tamir geçirdiği bilinmektedir. Bölgenin islamlanması ile birlikte cami olarak kullanılan yapı, 1885 yılında kubbesine ve haç kollarına yıldırım düşmesi sonucu hasar görmüş ve 1889 yılında terk edilmiştir.

6- İbrikli Kilisesi (Borçka - İbrikli Köyü-Fındıklı Mahallesi) :
Ortaçağ Dönemi İçinde Bagratlılar zamanında inşa edilmiştir. Hangi tarihe kadar işlevini sürdürdüğü bilinmeyen kilise, yörenin İslamlaşmasından sonra herhangi bir amaç için kullanılmamıştır.
7-- Dağyolu Manastırı (Yusufeli-Dağyolu Köyü):
Yapı, ilk kez VII. yy.’ın ortasında inşa edilmiştir. Zamanla yıkılan ilk yapının yerine, IX. yy.’ın ilk yarısında, Bagratlıların yönetiminde Rahip Saba’nın önderliğinde bugünkü manastır kurulmuştur. Güneybatıdaki şapel, 1006 yılında “Aziz Meryem Ana” adına Kral I.Gurgen (975-1008) tarafından yaptırılmıştır. XVII.yy.’a kadar işlevini sürdürdüğü kabul edilen manastır, Osmanlı –Rus harbinden önce bir süre kışla olarak kullanılmıştır. XVX.yy.’ın sonlarında, batı haç kolu camiye dönüştürülerek, 1983 yılına kadar ibadet yeri olarak değerlendirilmiştir.

8- Altıparmak Manastırı (Kilise Camii) (Yusufeli-Altıparmak Köyü): Manastır, Vaftızcı Yahya adına, Bagratlı krallarından II. Bagrat (958-994) döneminde inşa edilmiştir. Büyük Aleksandır zamanında zamanında (1412-1442) kilisenin güney cephesine kapı sundurması eklenmiştir. Ayrıca, Atabek IV. Kvarkvare zamanında, muhtemelen 1518 yıllarında kilisenin batısına narteks eklendiği gibi, kilisede restore edilmiştir. Yörenin islamlaşması ile birlikte kilise camiye çevrilmiştir ve halen mahalle camisi olarak değerlendirilmektedir.

MİLLİ PARKLAR ve ORMANLAR

Hatila Vadisi Milli Parkı:
Artvin İl Merkezinden 10 km. lik stabilize bir yol ile ulaşım sağlanmaktadır. Hatila Vadisi- nin gerek ilginç jeolojik ve jeomorfolojik yapısı ve gerekse özgün bitki toplulukları yöreye ülkemizde nadir rastlanan bir alan özelliğini vermektedir.Ayrıca bu doğal öğelerin birleşimi sonucu eşsiz peyzaj güzellikleri ortaya çıkmakta ve bu durumda zengin rekreasyonel potansiyel arz etmektedir.

Sahara-Karagöl Milli Parkı:
Şavşat İlçesi sınırları içinde bulunan Karagöl-Sahara Milli Parkı iki ayrı sahadan oluş- maktadır. Sahara, Şavşat ilçesine 17 km. uzaklıkta olup Şavşat-Ardahan Karayolu üzerindedir. Orman örtüsü, ladin ve göknarlardan meydana gelmiştir. Yörede antro- projen step karakterinde sahalar geniş alanlar kaplamaktadır. Kocabey yaylası ve çevresinde alpin zona ait bitki türlerine rastlanmaktadır.

Gorgit-Efeler Tabiatı Koruma Alanları:
Doğal yaşlı ormanı, her biri anıt olma özelliğine sahip ağaçları bünyesinde barındıran ve dünya doğal koruma kriterlerinden son derece önemli parametre olan Doğal Eski Ormanlardandır. 3200 mm. Yıllık yağış ve sürekli bağıl nemin egemenliği altında derin vadiler boyunca yükselen bakir bitki örtüsü ile bir Yağmur Ormanı Ekosistemidir

Sahara Yaylası
Şavşat ilçesine 15 km. uzaklıkta olup Şavşat-Ardahan karayolu üzerindedir., Sahara Karagöl Milli Parkı sınırları içinde bulunmaktadır. Kocabey Kışla Evleri kendine özgü ahşap mimari özellikleri ile ilgi çekmektedir. Bu yörede her yıl Temmuz ayının 4 ncü haftasında Sahara Pancarcı Festivali düzenlenmektedir. Sahara da Karavan Turizmine uygun alanlar bulunmaktadır.

Bilbilan Yaylası
Karanlık meşe ve Yalnızçam dağları ile kaplı ve Ardahan ile hudut olan meşhur Bilbilan yaylası, yöre insanının yaylacılık geleneğini sürdürdüğü yaylalardandır. Ardanuç ilçesinden doğuya 51 km. stabilize yolla veya Şavşat-Ardahan üzerinden ulaşmak mümkündür. Yaylada her Cumartesi günleri Pazar kurulmaktadır. Kurulun bu pazarda, gıda ve ihtiyaç maddeleri alım-satımı yapılmakta ve canlı hayvan borsası kurulmaktadır. .

Çoruh Vadisi
Zeytin, fıstık çamı ve diğer akdeniz ikliminde yetişen bitki örtüsünü içinde barındıran Çoruh Vadisi, ilginç jeolojik ve jeomorfolojik yapısı ile görülmeye değer yerlerdendir.Yusufeli ilçesine 60 km. uzaklıktadır. Kaçkar dağının güney yamaçlarında yer almakta, çok geniş yeşil ormanlık ve çayırlarla kaplı olup, av, yayla ve dağ turizmi için ideal bir konuma sahiptir. 3328 m. yükseklikteki Dilberdüzü, Kaçkar dağları zirvesine en yakın kamp yeridir. Dilberdüzünden itibaren 3932 m. yükseklikteki Kaçkar dağlarına rehbersiz çıkmak tehlikelidir. Bölgede vaşak, ayı, yaban keçisi, kurt, çakal, tilki gibi yaban hayvanları izlenip görüntülenebilir. Yaylalar köyü yolu üzerinde Altıparmak köyünde, Altıparmak (Barhal) Kilisesi ziyaret edilebilir. Köyde dokunan ipek halılardan satın alınabilir. Konaklama için Yaylalar ve Altıparmak köyünde pek çok pansiyon bulunmaktadır.

KALELER

Artvin’de Çoruh Nehri boyunca geçitlere hakim yerlerde eskiden kalma çok sayıda kale ve haberleşme kuleleri mevcuttur. Bunların çoğu karakol ve haberleşme görevi yapan küçük kaleler olup vadi boyunca birbirini görebilecek yerlerde kurulmuştur.

Artvin (Livana) Kalesi: Ortaçağ’da yörede yaşayan Hıristiyan medeniyetince, yani Bagratlılar tarafından X.yy.’da(M.Ö. 937 Bagratlar) kurulmuş olmalıdır. Stratejik konumu itibariyle Osmanlılar zamanında temin edilerek kullanılmıştır.

Şavşat (Satlel) Kalesi:
Bagratid Krallığı kalelerine olan benzerliği de dikkate alındığında kalenin, günümüze ulaşan şekliyle IX.yy.’da kurulmuş olduğu söylenebilir. Bundan sonra bir zaman Atabeklerin; XVI.yy.’da Osmanlıların eline geçen kaleden, XVII. yy.’ın ortasında bölgeyi dolaşan ünlü seyyahımız Evliya Çelebi “Ocaklık olarak idare edilebilir. Şavşadistan içinde sarp bir yerdir.” diye bahsedilir

AKARSU SPORLARI (Rafting - Kano)

İl topraklarını güneyden kuzeye akarak ikiye bölen Çoruh Nehri üzerindeki dünyanın Zambezi ve Biabio nehirlerinden sonra en iyi akarsu sporları parkurlarına sahip olması Artvin'i su sporları açısından önemli bir cazibe merkezi haline getirmiştir. Ayrıca Kaçkar dağlarından doğan ve Çoruh nehrinin önemli kollarından biri olan Barhal çayında da ideal su sporu parkurları bulun- maktadır. Çoruh nehri ve Barhal çayında Haziran-Ekim ayları arasında rafting, katamara ve kano gibi sporları yapılabilmektedir. 4 ncü Dünya Akarsu Sporları Şampiyonası 1993 yılında Çoruh nehrinde yapılmıştır.

Şavşat Meşeli Karagöl

Şavşat ilçesine 20 km. Uzaklıkta olup çevresi çam ormanları ile kaplıdır. Kamp yapmak için uygun bir alana sahiptir.

Maçahel (Camili)

Borçka ilçesinden yöreye ulaşım 30 km.si asfalt, 20 km.si stabilize olmak üzere 50 km.lik karayolu ile sağlanmaktadır. Ormanları, sadece Türkiye'nin değil neredeyse Avrupa'nın tek insan eli değmemiş ve her biri anıt özelliğine sahip ağaçlardan oluşmuş orman ekosistemidir. Camili Havzası yırtıcı kuşların göç yolları üzerinde bulunması sebebiyle uygun kuş gözetleme alanlarına sahiptir.

Yöre, derelerindeki kırmızı pullu alabalığı ve saf Kafkas arılarıyla üretilen Maçahel Balı ile ilgi çekmektedir. Camili Havzasının bir bölümü "Gorgit ve Efeler Tabiatı Koruma Alanı" olarak koruma altına alınmıştır