İletişim Adresi

   
  ORHAN YILDIZ
  Azerbaycan
 


AZERBAYCAN



Tam Adı : Azerbaycan Cumhuriyeti

Yüzölçümü : 86 600 km²

Başkenti : Baku

Para Birimi : Azeri Manatı

Dili : Azerbaycan Dili

Nüfusu : 7,798,497 kişi (2002 tahmini)

Ortalama Ömür : 63.06 yıl (2002 tahmini)

Okur Yazarlık Oranı : % 97 (1989 tahmini)

Kişi Başına Düşen Milli Gelir : 3 100 $ (2001 tahmini)

KONUM

Asya'nın batısında Kafkaslarda yer alan Azerbaycan; kuzeyde Rusya Federasyonu ve Gürcistan, doğuda Hazar Denizi, güneyde İran, batıda Ermenistan ve Nahcivan Özerk Cumhuriyeti ile de Türkiye ile komşudur.

Hazar Denizine 800 km kıyısı olan ülkenin 2 013 km kara sınırı vardır. Gürcistan ile 322 km, Rusya Federasyonu ile 284 km, İran ile 611 km (bunun 179 km'si Nahcivan sınırı), Ermenistan ile 797 km (bunun 221 km'si Nahcivan sınırı), Türkiye ile 9 km sınırı bulunmaktadır.

Toplam 86 600 km² alan kaplayan Azerbaycan 41° 53' K - 38° 23' K paralelleri ile 45° 00' D - 50° 20' D boylamları arasında yer almaktadır. Ülke arazisinin 500 km² si göller oluştururken, 86 100 km² si kara yüzeyidir.

TARİH

Bugünkü Azerbaycan, önemli bir göç yolu üzerinde olduğu için çeşitli toplumların yaşadığı bir saha olmuştur. 7. yüzyılda Müslüman Arapların hâkimiyetinde kalan ülkede İslâmiyet kabul edildi. Daha sonra Preslerle Türklerin arasında el değiştiren Azerbaycan'a 1700'lü yıllarda Ruslar girmeye başladılar. 1917'de Rusya'daki devriminden birkaç ay sonra Azerbaycan bağımsızlığını ilan etti. Ancak Türkler ve Ermeniler arasındaki çatışmalar ülkeyi zayıflattı; bunu fırsat bilen Kızıl ordu ülkeyi işgal etti. Sovyetler Birliği bloğuna giren Azerbaycan, 1936'da federal bir cumhuriyet şekline geçti.

1991'de Sovyet Rusya'dan ayrılarak bağımsızlığını kazandı. 1992'de devlet başkanlığına getirilen Elçibey, görevden uzaklaştırılarak doğduğu yer olan Nahcivan'a sığındı. 1993'ten beri Sovyetler döneminde de ülke idaresinde etkin olan Aliyev, devlet başkanlığına getirildi.

Azerbaycan'ın dış politikada en önemli sorunu, Ermenistan'ın sürekli hak iddia ettiği Dağlık Karabağ bölgesinin aidiyet durumudur. Rusya destekli Ermenistan saldırısı karşısında Azerbaycan büyük bir can, mal ve toprak kaybına uğramıştır. 1994'teki ateşkese rağmen Dağlık Karabağ bölgesindeki Azeri-Ermeni çatışması henüz sona ermemiştir. Halen Rusların da desteği ile Ermeniler, Dağlık Karabağ Bölgesi'ndeki toprakların bir bölümünü elinde tutmaktadır. Azerbaycan çarpışmalar sonucu neredeyse topraklarının % 25'sini kaybetme tehlikesi yaşamaktadır. Bu savaş sebebiyle 750 000 insan mülteci durumuna düşmüştür.

Rüşvetin çok yaygın olduğu Azerbaycan'da zengin petrol yatakları ümit verici bir zenginliktir.

Bugün Azerbaycan toprakları ikiye bölünmüş durumdadır. Kuzey Azerbaycan ve Güney Azerbaycan. Güney Azerbaycan, İran sınırlan içersinde kalmakta ve iki il Teşkilatını oluşturmaktadır. 97 750 km2 alan kaplamakta ve nüfusu ise 6 milyon dolayındadır.

YÖNETİM

Ülkenin Tam Adı : Azerbaycan Cumhuriyeti

Kısa Adı : Azerbaycan

Yönetim Şekli: Cumhuriyet

Başkent : Bakü

Kurtuluş Günü : 30 Ağustos 1991 (SSCB'den)

Milli Tatil Günü : 28 Mayıs (1968) Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin Kuruluşu

Ülke toplam 59 rayon, 11 şehir, 1otonom cumhuriyetten oluşmaktadır; Abşeron Rayonu, Agcabadi Rayonu, Agdam Rayonu, Agdas Rayonu, Agstafa Rayonu, Agsu Rayonu, Ali Bayramlı Şehri, Astara Rayonu, Bakü Şehri, Balakan Rayonu, Barda Rayonu, Beylaqan Rayonu, Bilasuvar Rayonu, Cabrayil Rayonu, Calilabad Rayonu, Daskasan Rayonu, Deveci Rayonu, Fuzuli Rayonu, Gadabay Rayonu, Gence Şehri, Goranboy Rayonu, Goycay Rayonu, Haciqabul Rayonu, Imisli Rayonu, İsmayilli Rayonu, Kalbacar Rayonu, Kurdamir Rayonu, Lacin Rayonu, Lankaran Rayonu, Lankaran Şehri, Lerik Rayonu, Masallı Rayonu, Mingacevir Şehri, Naftalan Şehri, Nahcivan Muhtar Cumhuriyeti, Neftcala Rayonu, Oguz Rayonu, Kabala Rayonu, Kaks Rayonu, Kazak Rayonu, Kobustan Rayonu, Kuba Rayonu, Kubadli Rayonu, Kusar Rayonu, Saatli Rayonu, Sabirabad Rayonu, Saki Rayonu, Saki Şehri, Salyan Rayonu, Samaksi Rayonu, Samkir Rayonu, Samuks Rayonu, Siyazan Rayonu, Sumqayit Şehri, Susa Rayonu, Susa Şehri, Tartar Rayonu, Tovuz Rayonu, Uçar Rayonu, Kaçmaz Rayonu, Hankendi Şehri, Hanlar Rayonu, Kizi Rayonu, Koçali Rayonu, Hocavand Rayonu, Yardımlı Rayonu, Yevlaks Rayonu, Yevlaks Şehri, Zangilan Rayonu, Zakatala Rayonu, Zardab Rayonu

Anayasa: 12 Kasım 1995'te kabul edildi.

Adli Sistem: Sivil Hukuk Sistemine dayanır.

Oy Hakkı: 18 yaşını dolduran herkesin oy hakkı bulunmaktadır.

Yürütme Dalları:

Devlet Başkanı:

Hükümetin Başı:

Kabine: Bakanlar kurulu Devlet Başkanı tarafından atanır ve Millet Meclisi tarafından onanır.

Seçimler: Devlet Başkanı 5 yıllığına halk oyuyla seçilir. Başbakan ve Başbakan 1. yardımcısı Devlet Başkanı tarafından atanır ve Millet Meclisi tarafından onanır.

Yasama Dalları: 125 üyeli Millet Meclisi 5 yıllığına halk oyuyla seçilirler.

Adli Dallar: Yargıtay

Katıldığı Uluslar Arası Organizasyonlar:

AsDB, BSEC, CCC, CE, CIS, EAPC, EBRD, ECE, ECO, ESCAP, FAO, IAEA, IBRD, ICAO, ICFTU, ICRM, IDA, IDB, IFAD, IFC, IFRCS, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM, ISO (correspondent), ITU, NAM (observer), OAS (observer), OIC, OPCW, OSCE, PFP, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UPU, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTrO (observer)

Uluslar Arası Çevre Anlaşmaları:

Taraf Oldukdukları:

Biyolojik Çeşitlilik, İklim Değişiklikleri, İklim Değişiklikleri - Kyoto Protokolü, Çölleşme, Tehlikedeki Türler, Tehlikeli Atıklar, Denize Boşaltma, Ozon Tabakasının Korunması, Sulak Alanlar.

Uluslar Arası Sorunları:

Anlaşmazlıklar:

Ermenistandan destek gören Dağlık Karabağ Bölgesindeki ayrılıkçı Ermeniler nerdedeyse Azerbaycan topraklarının 1/5'ini işgal altına aldılar. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü devamlı olarak meselede arabuluculuk yapmaktadır.

Azerbaycan Rusya ile Hazar Denizindeki karasuları sınırının yeniden belirlenmesi konusunda iki taraflı bir anlaşma imzaladı. Fakat Hazar'a kıyısı olan ülkeler Hazar denizindeki karasuları ve buradaki kaynakların paylaşımı konusunda tüm kıyı ülkelerinin katılacağı bir anlaşma istemektedir. İran; Hazar Denizinin İran, Azerbaycan, Kazakistan, Rusya ve Türkmenistan arasında 5 eşit parçaya ayrılması konusunda ısrarlı davranmaktadır. İran Azerbaycan'ı tartışmalı bölgelerde petrol aradığı için tehdit etmekte ve bu konunun bir an önce kendi lehine çözülmesi için çaba sarfetmektedir.

Yasak İlaçlar:

Esrar ve eroin üretiminde kullanılan bitkilerin tarımı sınırlandırılmıştır.

YERŞEKİLLERİ

Kuzeyde yer alan oldukça derin vadilerle yarılmış olan Kafkas sıradağlarının yükseltisi yer yer 4000 m.yi geçer. Ülke sınırları içersindeki en yüksek noktası, 4480 m.ye ulaşan Bazardüzü’dür. 4000 m.nin üzerinde yükseltiye sahip olan Bazardüzü, Bazaryurd ve Tufan dağlarında, kalıcı kar (toktoğan kar) sınırının üzerinde, buzullar vardır. Söz konusu bu buzullardan Tihisar buzulu Bazardüzü dağlarında yer alır ve 1100 m uzunluğunda, 100 ile 200 m. genişliğinde olup, kapladığı alan 3,5 km.yi bulur. Kafkas dağları, güneydoğuya doğru gidildikçe yükseltisi azalır.

Güneydoğusunda ise Küçük Kafkas Dağları uzanır. Bu kısım Şah dağ, Murat dağı ve Zangezur dağları ile Karabağ platosundan oluşur. Güneyde, Taliş dağları (Kuyum Yurkvay tepesi, 2477 m.) uzanır. Kuzeybatı-güneydoğu istikametinde 100 km uzanan bu dağlar üzerinde, sürekli akarsular yanında, çok sayıda kuru vadiler de yer almaktadır.

Bu iki dağlık kütlenin arasında Hazar Denizine açılan Kura-Aras oluğu oldukça geniş ve düz bir ovadır. Kura-Aras ovaları; dağ eteği düzlükleri, ova düzlükleri ve kıyı ovaları olarak üç ayrı morfolojik üniteye ayrılır. Dağ eteği düzlükleri içinde; Gence, Karabağ-Mil ve Cebrail düzlükleri önemlidir. Ova düzlükleri arasında ise; Şirvan, Karabağ-Mil, Güney Mugan, Mil-Mugan-Şirvan ovaları, Akarsuların getirdiği alüvyal depolarla örtülmüştür. Söz konusu bu ovalar, Azerbaycan tarımında önemli rol oynarlar. Kura ırmağının Hazar denizine döküldüğü delta kesiminde, Salyan ve Güneydoğu Şirvan kıyı ovaları yer almaktadır. Bu oluğun doğu kısmında Hazar denizi kıyılarında yükseklik, deniz seviyesinin altına iner. Türkiye'den kaynağını alan Kura nehri, bura dan geçerek Hazar denizine dökülür. Nahcivan Özerk Cumhuriyeti'nden Türkiye'den gelen Aras nehri geçer ve daha sonra Kura nehri ile birleşerek Hazar denizine kavuşur. Bakü'nün yerleştiği Apşeron Yarımadası Hazar Denizine sokulmuştur.

Ülkenin en önemli nehirleri; Kura ve Aras'dır. Kura nehri, Azerbaycan'ın olduğu gibi, tüm Kafkasya bölgesinin en büyük akarsuyudur. Nehrin toplam uzunluğu 1515 km, akaçlama alanı ise 188.042 km²yi bulur. Kura nehrinin 200 km'si Türkiye, 900 km.si Azerbaycan toprakları içinde kalır. Kura nehrinin en büyük kolu olan Aras nehri ise, 1 072 km uzunluğa ve 102.000 km2 akaçlama alanına sahiptir. Kura üzerinde yapılan ve 1955 yılında tamamlanan Mingeçaur Barajı yer alır. Hem elektrik üretimi ve hem de sulama amacıyla inşa edilen baraj gölünün yüzölçümü, 620 km2 yi bulur. Öte yandan, ülkede 250 kadar küçük göl vardır. Ancak bu göller, pek o kadar önemli değildir.

Azerbaycan'da, mineralli su kaynaklan çok sayıdadır. Büyük Kafkas silsilesinin güneydoğu kesiminde, Küçük Kafkas silsilesinde, Lenkoran ve Apşeron bölgeleri ile Nahçıvan'da jeolojik özelliklerine bağlı olarak, çok çeşitli mineraller içeren kaynaklar vardır. Söz konusu bu kaynakların özellikleri, birbirinden farklıdırlar. Ülke genelinde, dünya ölçeğinde önemli sayılabilecek 200'ü aşkın madensuyu kaynağı bulunmaktadır

Doğal Afetler: Kuraklık

Çevre konusunda önemli noktalar: Azeri bilim adamları, Apşeron Yarımadası ve Hazar Denizini hava, su ve toprak kirliliği yönünden dünyanın en çok tahrip edilmiş sahası olarak kabul etmektedirler. Pamuk üretiminde DDT ve zehirli pestisidlerin kullanımı sonucunda toprak aşırı derecede kirlenmiştir.

İKLİM

Azerbaycan'ın doğu ve orta bölümlerinde, subtropikal iklim şartlan görülür. Ülkede kurak ve yarı kurak step iklimi görülür. Kışlar ılık ve yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer. Ancak gölün havayı yumuşatıcı etkisinden dolayı Hazar kıyıları kışın oldukça ılık, yazın da nispeten serin geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 14-16 °C dolayındadır. Yağış miktarları; orta ve doğu kesimde 200-250 mm. (Baku 200 mm.) kadar iken, kuzeybatıda 1000 mm.yi aşar. Yağışlar daha ziyade kış mevsiminde düşer.

BİTKİ ÖRTÜSÜ

Ülkede farklı iklimlerin görülmesi, bitki örtüsü özelliklerine de yansır. Ülkedeki yüksek sahalar yağışlı olup çoğunlukla iğne yapraklı ormanlarla kaplıdır. Kafkas Dağlarında endemizm (sadece o bölgeye ait, yerel) kuvvetlidir. Ülkenin iç kesimlerinde, Kura oluğunda step formasyonu hakimdir. Yağışın 200 mm'nin altına düştüğü kesimlerde step, kurakçıllaşır ve cılızlaşır. Nehir tabanlarında ve Hazar Denizi kıyılarında tuzcul ve bataklık bitkileri yetişir.

YERLEŞME

Ülkenin en büyük şehri Hazar denizi kıyısında Apşeron yarımadası üzerindeki Bakü'dür. Bakü, Farsça'da "üzerinde dağ rüzgarları esen" demek olan "Bad Kube" deyiminin değiştirilerek söylenmiş bir isimdir. Şehrin nüfusu 1,2 milyonu aşar.

Diğer önemli şehirleri, Gence (282.200), Sumgait (236.200), Mingeçaur (70.000), AK Bayramlı (59.000), Seki (57.000), Yevlah (38.000), Lenkeraft (42.000), Ağdam (25.300), Guba (24.000), Şemahi (21.000) ve Nahçıvan (60.000)'dı.

Azerbaycan'ın ikinci büyük kenti, Baku'nun 363 km. Batısında, Gence Nehri'nin her iki yakasında kurulmuş olan Gence şehridir. Leyla ile Mecnunun yazarı olan Nizami Gencevi'nin anıt mezarı, şehrin tarihsel hüviyetini ortaya koymaktadır

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin başkenti olan Nahçıvan, Bakü'den 536 km. Uzaklıktadır. Şehir, Nahçıvan nehrinin kıyısındaki düzlük alanda kurulmuştur. Nahçıvan, bugün yönetim merkezi olmanın dışın­da, önemli bir kültür ve sanayi şehridir.

NÜFUS

Nüfusunun tamamına yakınını Oğuz boylarından olan Azerî Türkleri oluşturur, 1700'lü yıllardan beri zaman zaman Rusların istilasına uğrayan ülkeye azınlık durumunda olan Ruslar ve Ermeniler de yerleşmişlerdir.

Azerbaycan toprakları içinde, Dağlık Karabağ Bölgesi vardır. 188.000 kadar kişinin yaşadığı bu bölgede, nüfusun etnik yapısı Ermeni ağırlıklıdır. Bu nedenle, bu bölgenin Ermenistan'a bağlanma talepleri vardır. Oysa Karabağ bölgesi, Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde; bölgenin dağlık ve ayrı bir iklime sahip olmasından olsa gerek, "Küçük Azerbaycan" denilmektedir. Öte yandan yaklaşık 295.000 kişinin yaşadığı Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde ise tamamıyla Azeriler yaşar. Ancak bu cumhuriyetin Azerbaycan ile kara bağlantısı yoktur.

Nüfus: 7 798 497 (2002 tahmini)

Yaş yapısı:

-14 yaş: % 28.3 (erkek 1 122 340 kişi; kadın 1 082 355)

15-64 yaş: % 64.3 (erkek 2 441 830 kişi; kadın 2 577 109 kişi)

65 yaş ve üzeri: % 7.4 (erkek 228 735 kişi; kadın 346 128 kişi) (2002 tahmini)

Nüfus artış oranı: % 0.38 (2002 tahmini)

Doğum oranı: 1 000 kişide / 18.84 doğum (2002 tahmini)

Ölüm Oranı: 1 000 kişide / 9.61 ölüm (2002 tahmini)

Net göç oranı: 1 000 kişide / -5.41 göç (2002 tahmini)

Cinsiyet oranı: Doğumda: 1.05 erkek / kadın

15 yaş altı: 1.04 erkek / kadın

15-64 yaş: 0.95 erkek / kadın

65 yaş ve üzeri: 0.66 erkek / kadın

Toplam nüfusun: 0.95 erkek / kadın (2002 tahmini)

Bebek ölüm oranı:1 000 canlı doğumda / 82.74 ölü (2002 tahmini)

Ortalama Ömür: Toplam nüfus: 63.06 yıl

Kadın: 67.53 yıl

Erkek: 58.8 yıl (2002 tahmini)

Doğurganlık oranı : Kadın başına 2.29 çocuk (2002 tahmini)

HIV/AİDS - yetişkin nüfusta yayılma oranı: % 0.01'den daha az (1999 tahmini)

Milliyet (Uyruk): Azeri

Etnik guruplar: Azeri % 90, Dağıstanlı % 3.2, Rus % 2.5, Ermeni % 2 (neredeyse tamamı Dağlık Karabağ bölgesinde yaşamaktadır) ve diğerleri % 2.3 (1998 tahmini)

Din: Müslüman % 93.4, Rus Ortodoks % 2.5, Ermeni Ortodoks % 2.3 ve diğerleri % 1.8 (1995 tahmini)

Dil: Azerice % 89, Rusça % 3, Ermenice % 2 ve diğerleri % 6 (1995 tahmini

Okur yazalık oranı: 15 yaş altındaki herkes okuma yazma bilmektedir.

erkek: % 99

kadın: % 96

Toplam nüfus: % 97 (1989 tahmini)

EKONOMİ

Genel Bakış

Azerbaycan'ın bir numaralı ihraç ürünü petroldür. Yabancı firmalar ile ortak üretim anlaşması için müzakereler edilerek 60 milyar $ yakın kaynak temin edildi. Bu paranın petrol üretim sahalarının geliştirilmesi ve gelecekte kurulacak tesislerin ihtiyaçlarında kullanılması bekleniyor. Azerbaycan Uluslararası Petrol İşletme Şirketi ile bu anlaşmalara bağlı ilk petrol üretimi Kasım 1997'de başladı.

Azerbaycan piyasa ekonomisine geçmek için gerekli değişiklikleri yaparken tüm eski Sovyet Cumhuriyetlerinde olduğu gibi birçok problemle karşılaştı. Fakat uzun süren araştırmalar sonucunda enerji sektörü canlanma gösterdi. Bakü şehri ancak son zamanlarda kalkınarak eski ekonomik bünyesini değiştirmeye başlamıştır. Ekonomik kalkınmanın önündeki bir diğer engelde enerji sektörü dışındaki yabancı yatırımların az olması ve Dağlık Karabağ bölgesindeki Ermenilerle olan çatışmanın sürmesidir.

Türkiye ve diğer Avrupa ülkeleri ile önemli ticari bağlantılar kurulurken, Rusya ve eski Sovyet Cumhuriyetleri ile ticari bağlar zayıflamaktadır. Uzun dönemde önemli gelişmeler dünya petrol fiyatları, bölgedeki petrol boru hatlarının güzergahları ve Azerbaycan'ın petrol zenginliğini yönetme kabiliyetine bağlı olacaktır.

Gayri Safi Milli Hasıla: 24.3 milyar $ (2001 tahmini)

GSMH Gerçek Büyüme Oranı: % 9.9 (2001 tahmini)

GSMH Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 3 100 $ (2001 tahmini)

GSMH Sektörlere Dağılımı: tarım: % 22

endüstri: % 33

hizmetler: % 45 (2000 tahmini)

Fakirlik Sınırının Altındaki Nüfus: % 64 (2001 tahmini)

Hane Halkının Gelir Oran Yüzdesi: en düşük % 10: Bilinmiyor

en yüksek : Bilinmiyor

Enflasyon Oranı (tüketici fiyatları): % 60 (2001 tahmini)

İş Gücü:4.4 milyon (1989)

İş Gücünün Sektörlere Dağılımı:

tarım: Bilinmiyor

endüstri: Bilinmiyor

hizmetler: Bilinmiyor

İşsizlik Oranı: Bilinmiyor

Bütçe: gelirler: Bilinmiyor

harcamalar: Bilinmiyor

Hane Halkının Gelir Oran Yüzdesi: en düşük % 10: % 2.8

en yüksek : % 27.8 (1995)

Enflasyon Oranı (tüketici fiyatları): % 1.6 (2001 tahmini)

İş Gücü:2.9 milyon (1997)

İş Gücünün Sektörlere Dağılımı: tarım ve ormancılık: % 32

endüstri: % 15

hizmetler: % 53

(1990 tahmini)

İşsizlik Oranı: % 1.3 (2001)

Bütçe: gelirler: 888 milyon $

harcamalar: 978 milyon $

TARIM

Azerbaycan'da elverişli iklim şartları, çeşitli tarım ürünlerinin yetişmesine imkan sağlamıştır, öte yandan nehirler üzerinde yapılan baraj ve sulama kanalları, tarım alanlarının genişlemesine sebep olmuştur. Halkın geçimi çoğunlukla tarıma dayanmaktadır. Çalışan nüfusun % 32'si tarım sektöründe çalışmaktadır. Kura nehrinin geçtiği alüvyal ovada sulama yapılır; burada çay, tütün, meyve, üzüm, patates, pirinç, pamuk, tahıl, sebze ve yağlı bitkiler yetiştirilir.

1457 bin hekta­rı bulan ekili alanların, yaklaşık % 73’ü tahıl ve yem bitkilerine ayrılmıştır. Ovalık alanlarda sulamalı, dağlık alanlarda kuru tarım şeklinde yapılan tahıl tanını, hemen hemen, ülkenin her bölgesinde önemli bir uğraşıdır.

Hayvancılık ülke ihtiyacını karşılayacak şekilde gelişme göstermiştir. Ülkede daha çok sığır, domuz, koyun ve keçi beslenir. Ayrıca ülkede dut ağaçlarının çokluğundan, ipek böcekçiliği de gelişmiştir. Kura ve Araş nehirleri üzerinde ve Kura Nehrinin Hazar Denizine döküldüğü alanlarda balıkçılık yapılmaktadır. Mersin, yayın, sazan gibi balıklar avlanır. Özellikle mersin balığından elde edilen havyar, dünyaca ünlüdür. Yıllık 18 ton havyar üretimi ile Azerbaycan, dünya havyar üretiminin % 80'ini karşılar.

Arazi Kullanımı: Ekili-Dikili Alan: % 19

Sürekli Ürünler: % 3

Diğerleri: % 78 (1998 tahmini)

Sulanabilir Arazi: 14 550 km² (1998 tahmini)

SANAYİ

Petrole bağlı olarak Baku’da kimya sanayi kolları gelişmiştir. Petrol ve doğal gaz, petrol ürünleri, petrol üretim ekipmanları, çelik, çimento, demir cevheri, kimya ve petrokimya ile tekstil.

Sanayi üretimi büyüme oranı: % 5.1 (2001 tahmini)

MADENCİLİK

Azerbaycan madenler bakımından çok zengin bir ülkedir. Petrol, doğalgaz, demir, demirsiz madenler ve alüminyum.

Baku çevresinde 1870'li yıllardan itibaren petrol çıkarılmaya başlanmış ve Baku petrolleri, boru hatları ile Karadeniz kıyısındaki Batum'a taşınmıştır. Ruslar, Azerî petrollerini önemli ölçüde işletmişlerdir. Baku petrollerinin, Rusya üzerinden Karadeniz'e ve Türkiye'den İskenderun Körfezi'ne boru hatları ile taşınması planlanmaktadır. Azerbaycan'da boksit yataklarına bağlı olarak alüminyum üretim tesisleri kurulmuştur. Azerbaycan yılda ortalama 15 milyon ton petrol üretilmektedir. Mevcut kaynakların, aynı üretim temposuyla, bir yüzyıl daha yeteceği hesaplanmıştır. Mevcut rezervlerin % 47'si Hazar denizinde, % 35'i Kura - Aras oluğunda, % 11'i Apşeron yarımadasında ve % 7'si Siyezan-Guba bölgesinde yer almaktadır.

Bugüne kadar ülkede 29 doğal gaz yatağı işletilmeye açılmıştır. Mevcut rezervlerin % 40'ı Hazar denizinde, % 33'ü Kura - Aras oluğunda, % 11'i Apşeron yarımadasında, % 5'i Şeki-zakatala, % 4'ü ise Siyezan-Guba bölgelerinde bulunmaktadır. Doğal gaz üretimi ise, yıllık 14 milyon m³ kadardır.

Ülkede metal madenleri arasında, alünit, bakır, demir, kobalt, krom, çinko, kurşun madenleri önemli yer tutar. Özellikle Küçük Kafkaslar bölgesi, önemli metal madenleri yataklarına sahiptir.

Elektrik Üretimi: 17.6 milyar kWh (2000 tahmini)

Elektrik Üretim Kaynakları: fosil yakıtlar: % 91.37

su gücü: % 8.63

diğerleri: % 0

nükleer: % 0 (2000 tahmini)

Elektrik Kullanımı: 16.7 milyar kWh (2000 tahmini)

Elektrik İhracatı: 900 kWh (2000 tahmini)

Elektrik İthalatı: 1.25 milyar kWh (2000 tahmini)

TİCARET

Azerbaycan'ın ticareti, Sovyetler Birliği dağılmadan önce merkezden yönlendirilmekteydi. Bağımsızlıktan sonra da ticari ilişkiler, Bağımsız Devletler Topluluğu ile devam etmiştir. B.D.T'nin ticaretteki payı, % 85'i bulur. Bu birlik içinde de en önemli payı, Türkmenistan, Rusya ve Ukrayna almaktadır.

İhracat: 2.1 milyar $ (2001 tahmini)

İhraç Malları: Petrol ve doğal gaz (% 90), makina, pamuk ve gıda maddeleri.

İhracat Yaptığı Ülkeler: İtalya % 43.7, Fransa % 11.8, İsrail % 7.7, Türkiye % 6 (2000)

İthalat: 1.6 milyar $ (2001 tahmini)

İthal Malları: Makina ve ekipman, dayanıklı tüketim malları, gıda maddeleri, madenler ve kimyasal maddeler.

İthalat Yaptığı Ülkeler: Rusya % 21.3, Türkiye % 11, ABD % 8.9, Almanya % 5.8 (2000)

Dış Borcu: 1.5 milyar $(2001 tahmini)

Para Birimi: Azeri Manatı

Para Birimi Kodu: AZM

Mali Yıl: Takvim yılı

Türkiye ile Azerbaycan arasındaki kültürel, siyasi ve ticari ilişkiler çok iyidir. Ülkemiz her türlü yardımda bulunarak bu genç cumhuriyetin sorunlarını çözmeye katkıda bulunmaktadır, Azerbaycan'a bazı gıda maddeleri, çamaşır makinesi gibi dayanıklı tüketim malları ve taşıt araçları satmaktayız. Bu ülkeden bakır, alüminyum gibi bazı madenler ve pamuk almaktayız.

ULAŞIM

Demiryolu: 2 125 km

1 278 km'sinde elektrifikasyon işlemleri tamamlanmıştır. Daha çok yük taşımacılığında kullanılmaktadır (1993 tahmini).

Karayolu: Toplam: 36 700 km

Asvaltlanmış: 31 800 km

Stabilize: 4 900 km (1990 tahmini)

Boru Hatları: Ham petrol: 1 130 km ,

Petrol ürünleri: 630 km,

Doğal gaz: 1 240 km.

Limanları: Bakü

Hava Alanları: 52 (2001)

TURİZM

Azerbaycan'da tarihi ve doğal güzelliğe sahip birçok saha bulunmaktadır. SSCB'den bağımsızlığını aldıktan sonra ülkede turizm gelirleri artış göstermiştir. Kafkas Dağlarında dağcılık ve doğa yürüyüşleri potansiyeli mevcuttur. Özellikle Başkent Bakü ve Gence Birçok sanat eserinin ve tarihi yapıyı bünyesinde barındırmaktadır. Bakü konumu itibariyle İzmir şehrini hatırlatmaktadır.

ASKERİ ÖZELLİKLER

Askeri Kuvvetler: Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri, Hava ve Hava Savunma Kuvvetleri.

Askere alma yaşı: 18 (2002 tahmini)

Silah altına alınabilecek 15-49 yaş arası erkekler: 2 131 331 (2002 tahmini)

Silah altına alınabilecek 15-49 yaş arası hazır erkekler: 1 706 325 (2002 tahmini)

Yıllık askerlik yaşına ulaşan erkekler: 77 099 (2002 tahmini)

Askeri harcamalar: 121 milyon $

Askeri harcamaların gayri safi milli hasıla içerisindeki oranı: % 2.6

HABERLEŞME

Hatlı telefon kullanıcıları sayısı: 663 000 (1997)

Mobil telefon kullanıcıları sayısı: 40 000 (2001)

Telefon Sistemi: Azerbaycan'da telefon şebekesi oldukça yetersizdir. Şebekenin büyümesi ve modernizasyonu gereklidir. Her 100 kişiye ancak 8.6 telefon hattı düşmektedir ki bu oran oldukça düşüktür.

Evsel Kullanım: Telefonları çoğu Bakü ve diğer sanayi merkezlerindedir. Aşağı yukarı 700 köyde halen telefon şebekesi yoktur.

Uluslararası Kullanım: Eski Sovyet kablo ve mikro dalga sistemi hala hizmet vermektedir. Türkiye ile olan uydu bağlantısı Bakü'nün yaklaşık 200 ülkeye ulaşmasına imkan vermektedir.

Radyo istasyonları: 10 tane AM, 17 tane FM ve 4 tanede kısa dalga (1998) istasyonlar bulunmaktadır.

Televizyon istasyonları: Ülkede 1997 yılı itibariyle 2 tane televizyon istasyonu bulunmaktadır.

Ülkenin internet kodu: az

İnternet servis sağlayıcıları (ISPs): 2 (2000)

İnternet kullanıcıları: 12 000 (2001)







 
 

ormela.tr.gg
 
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol