İletişim Adresi

   
  ORHAN YILDIZ
  Halifeligin Kaldirilmasi
 


HALİFELİĞİN KALDIRILMASI (3 Mart 1924)



Nedenleri :

Cumhuriyetin ilanı ve cumhurbaşkanının seçilmesi ile halifeliğin bir rolünün kalmaması.

Eski rejim taraftarlarının sığınabilecekleri tek makam olarak halifeyi görmesi.

TBMM’deki bazı vekillerin Halife’yi TBMM’nin üstünde kabul etmesi.

Halife Abdülmecid Efendi’nin talimatlara uymaması ve yetkilerini aşacak uygulamalara girişmesi.

Batı’yı kendine örnek alan bir ülkede halifeliğin, laikliğe ve çağdaşlaşmaya engel olabileceği endişesi.

Ağa Han ve Ali Han’ın İsmet Paşa’ya, Halife’nin korunması için yazdıkları mektubun İsmet Paşa’dan önce Tanin Gazetesi’nin eline geçmesi ve bunun gazetede yayınlanması.

3 Mart 1924’te şu kararlar alınmıştır:

Halifelik kaldırılmıştır.

Şer’iye ve Evkaf Vekâleti kaldırılmış, daha sonra yerine, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kurulmuştur.

Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye Vekâleti kaldırılmış, yerine Genelkurmay Başkanlığı kurularak, asker siyasetten uzaklaştırılmıştır.

Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edilmiş, eğitimde birlik ve laiklik sağlanmıştır.

Osmanlı Hanedanı üyelerinin sınır dışına çıkarılması kararlaştırılmıştır.

Sonuçları :

Laikliğe geçişin en önemli aşaması tamamlanmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin karakteri tam olarak ortaya konmuştur.

Türkiye’de ümmetçilik arayışları sona ermiştir.

Ulusal egemenlik güç kazanmıştır.

İnkılapları gerçekleştirilmek için zemin hazırlanmıştır.

HALİFELİĞİN KALDIRILMASINA VE OSMANLI HANEDANI’NIN YURTDIŞINA ÇIKARILMASI HAKKINDA KANUN

Kanun Numarası : 431
Kabul Tarihi : 3.3.1924

MADDE 1 : Halifenin görevine son verilmiştir. Halifelik Hükümet ve Cumhuriyetin anlam ve kavramı içinde esasen mevcut olduğundan, Hilafet Makamı kaldırılmıştır.

MADDE 2 : Görevinden alınan Halife ve Osmanlı Saltanatı kökeninden gelen erkek ve kadın tüm kişiler ve damatlar, Türkiye Cumhuriyeti içinde oturmak hakkından sonsuza dek yasaklıdırlar. Bu soya bağlı kadınlardan doğmuş kimseler de Osmanlı soyundan sayılırlar.

MADDE 3 : İkinci maddede belirtilen kişiler, bu yasanın yayımı tarihinden başlayarak en geç on gün içinde Türkiye Cumhuriyeti ülkesini terk etmek zorundadırlar.

MADDE 4 : İkinci maddede belirtilen kişilerin Türk Vatandaşlık sıfatı ve hukuku kaldırılmıştır.

MADDE 5 : Bundan böyle, ikinci maddede anılan kimseler, Türkiye Cumhuriyeti’nde taşınmaz mal elde edinemezler.

MADDE 6 : İkinci maddede anılan kimselere, yol giderlerine karşılık bir kerelik ve kazanımlarının değeri ile orantılı olmak üzere hükümetçe uygun bir miktar (para) ödenecektir.

MADDE 7 : İkinci maddede anılan kişiler, Türkiye Cumhuriyeti içindeki tüm taşınmaz mallarını bir yıl içinde Hükümetin bilgisi ve onayı ile, elden çıkarmaya mecburdurlar. Bu taşınmaz malları elden çıkarmadıklarında bunlar, Hükümet tarafından satılarak bedelleri kendilerine verilecektir.

MADDE 8 : Osmanlı İmpatorluğu’nda Padişahlık etmiş kimselerin Türkiye Cumhuriyeti içindeki tapulu taşınmaz malları ulusa geçmiştir. (millileştirilmiştir)

MADDE 9 : Kaldırılan padişahlık sarayları ve kasırları ile bunların bağlantıları içinde bulunan eşyalar, takımlar, tablolar, sanatsal yapıtlar ve diğer taşınır mallar ulusa geçmiştir.

MADDE 10 : Padişah malları adı altında olup evvelce ulusa devredilen mallar ile birlikte, kaldırılan padişahlığa ait tüm taşınmaz mallar ve eski hazine mevcutları ile birlikte saray ve kasırlar ve bağlantıları ve arazileri ulusa geçmiştir.

MADDE 11 : Ulusa geçen taşınır ve taşınmaz malların saptanması ve korunması için bir yönetmelik yapılacaktır.

MADDE 12 : Bu yasa yayımı tarihinden geçerlidir.

MADDE 13 : Bu yasa bakanlar kurulu tarafından yürütülür.

ŞER’İYE VE EVKAF VE ERKAN-I HARBİYE-İ UMUMİYE VEKALETİNİN İLGASINA DAİR KANUN

Kanun Numarası : 429
Kabul Tarihi : 3 Mart 1340 (1924)

Madde 1. Türkiye Cumhuriyeti’nde, kişisel ilişkilere ilişkin düzenlemelerin yasama ve yürütmesi Türkiye Büyük Millet Meclisi ile onun oluşturduğu hükümete ait olup, islam dininin bunun dışında kalan inanç ve ibadetlere dair hüküm ve sorunlarının yürütülmesi ve yönlendirilmesi din kurumlarının yönetimi için Cumhuriyetin başkentinde bir Diyanet İşleri Başkanlığı kurulmuştur.

Madde 2. Şer’iye ve Evkaf Bakanlığı kaldırılmıştır.

Madde 3. Diyanet İşleri Başkanı, Başbakanın önerisi Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Madde 4. Diyanet İşleri Başkanlığı, Başbakana bağlıdır. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bütçesi, Başbakanlık bütçesi içindedir. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kuruluşu hakkında bir tüzük düzenlenecektir.

Madde 5. Türkiye Cumhuriyeti ülkesi içinde, tüm kutsal camiler ve mescitler ve tekkeler ve zaviyelerin yönetimine, imam, hatip, vaiz, müezzin ve kayyumların (vakıf yöneticisi) vesair hizmetlilerin atama ve azillerine Diyanet İşleri Başkanı yetkilidir.

Madde 6. Müftüler, Diyanet İşleri Başkanlığına bağlıdır.

Madde 7. Vakıf işleri, ulusun gerçek yararına uygun bir şekilde çözümlenmek üzere, bir genel müdürlük olarak şimdilik Başbakanlığa bağlanmıştır.

Madde 8. Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Bakanlığı kaldırılmıştır.

Madde 9. Cumhurbaşkanını temsilen ordunun sulh döneminde yönetim ve komutası ile görevle orun (makam) en yüksek askeri kurum olarak Genel Kurmay Başkanlığı kurulmuştur. Genel Kurmay Başkanı, görevlerinde bağımsızdır.

Madde 10. Genel Kurmay Başkanı, Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanı onayı ile atanır.

Madde 11. Genel Kurmay Başkanı, görevleri ile ilgili konularda her bakanlık ile iletişimde bulunur.

Madde 12. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne karşı, tüm askeri bütçenin sorumluluğu Milli Savunma Bakanlığı’na aittir.

Madde 13. Bu kanun, yayımından başlamak üzere geçerlidir.

Madde 14. Bu kanunun yürütülmesinden Bakanlar Kurulu sorumludur.

TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU( ÖĞRENİM BİRLİĞİ KANUNU)

Kanun Numarası : 430
Kabul Tarihi : 3 Mart 1340 (1924)

Madde 1. Türkiye’deki bütün bilim ve öğretim kurumları Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlıdır.

Madde 2. Şer’iye ve Evkaf Vekaleti veya özel vakıflar tarafından yönetilen bütün medrese ve okullar Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanmıştır.

Madde 3. Şer’iye ve Evkaf Vekaleti bütçesinde, okullara ve medreselere ait olan birikimler, Milli Eğitim Bakanlığı bütçesine devredilecektir

Madde 4. Milli Eğitim Bakanlığı’nca, yüksek din uzmanları yetiştirmek için, Üniversitede bir ilahiyat fakültesi açılacak ve imamet ve hatiplik gibi dini hizmetlerin görülebilmesi için de ayrı okullar açılacaktır.

Madde 5.Bu yasanın yayımı tarihinden başlayarak genel eğitim ve öğretimle görevli olup, şimdiye keder Milli Savunmaya bağlı olan askeri ortaokul ve liseler ile, sağlık bakanlığına bağlı olan yetim yurtları bütçeleri ve eğitim kadroları ile birlikte Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanmıştır.Bu ortaokul ve liselerde bulunan eğitim gruplarının bağlantıları, bundan sonra ait oldukları bakanlıklar arasında değişiklik suretiyle düzenlenecek ve o zamana kadar orduya bağlı olan öğretmenler orduya bağlılıklarını sürdüreceklerdir.

Madde 6.Buü yasa yayımı tarihinden geçerlidir.

Madde 7.Bu yasanın yürütülmesinden hükümet sorumludur.

YÜZELLİLİKLER LİSTESİ

( Milli Mücadele boyunca gerek İstanbul’da gerek Anadolu’nun dört bir köşesinde yüce amaçlar uğruna yapılan bu mücadeleyi baltalamaya çalışan çok miktarda işbirlikçi çıkarcı yoğun faaliyet içinde olmuştur.Milli Mücadele’nin askeri boyutu’nun başarıyla sonuçlandırılmasından sonra bu işbirlikçilerden 150’si 7 Haziran 1924 tarihinde çıkartılan bir bakanlar kurulu kararı ile yurt dışına sürgün edilmiştir. Aşağıda bu 150 işbirlikçinin isimleri yer almaktadır. )

VAHİDEDDİN’İN MAİYETİ

Yaver-i Has Kiraz Hamdi
Hademe-i Hassa Kumandanı Zeki
Hazine-i Hassa Müfettişlerinden Kayserili Şaban Ağa
Tütüncübaşı Şükrü
Şerkarin Yaver
Yaverandan Erkan-ı Harp Miralay Tahir
Seryaver Avni
Eski Hazine_i Hassa Müdürü ve Defter-i Hakani Emini Refik

KUVVE-İ İNZİBATİYE’YE DAHİL KABİNE AZALARI

Eski Şeyhülislam Mustafa Sabri
Eski Adliye Nazırı Ali Rüşdi
Eski Ziraat ve Ticaret Nazırı Cemal (Artin)
Eski Bahriye Nazırı Cakacı Hamdi (Paşa)
Eski Maarif Nazırı Rumbeyoğlu Fahreddin
Eski Ziraat ve Ticaret Nazırı Kızılhançerli Remzi

SEVR MUAHEDESİNİ İMZALAYAN HEYET-İ MURAHHASA

Eski Marif Nazırı Hadi (Paşa)
Ayandan Şura-yı Devlet Eski Reisi Rıza Tevfik (Bölükbaşı)
Bern eski sefiri Reşat Halis

KUVVE-İ İNZİBATİYE’YE DAHİL OLANLAR

Kuvve-i İnzibatiye Başkumandanı Süleyman Şefik (Paşa)
Yaveri Süvari Yüzbaşısı Bulgar Namıyla Maruf Tahsin
Kuvve-i İnzibatiye Erkan-ı Harbiye Reisi Miralay Ahmet Refik
Kuvve-i İnzibatiye Mitralyöz kumandanı Ve Damat Ferit’in Yaveri Tarık Mümtaz
Kuvve-i İnzibatiye Kumandanlarından İzmir Kolordusu Kumandanı Ali Nadir (Paşa)
Kuvve_i İnzibatiye Mensuplarından ve Nemrut Mustafa Divanı Harp üyesi Kaymakam Fettah
Kuvve-i İnzibatiye Mensuplarından Çopur Hakkı

MÜLKİYE VE ASKERİYEDEN

Eski Bursa Valisi Gümülcineli İsmail
Ayandan Konyalı Zeynelabidin
Eski Cebelibereket Mutasarrıfı Fanizade Mesut
Hürriyet ve İtilaf Fırkası lideri Miralay Sadık
Eski Malatya Mutasarrıfı Bedirhani Halil Rahmi
Eski Manisa Mutasarrıfı Giritli Hüsnü
Eski Divan-ı Harp Reisi Nemrut Mustafa (Paşa)
Uşak Belediye Reisi Hulusi
Eski Adapazarı Kaymakamı Hain Mustafa
Tekirdağ eski müftüsü Hafız Ahmet
Eski Afyonkarahisar Mutasarrıfı Sabit
Gaziantep Mutasarrıflığında bulunmuş Celal Kadri
Hürriyet ve İtilaf Katibi Umumisi Adanalı Zeynelabidin
Mülga Eski Evkaf Nazırı Ayandan Vasfi Hoca
Eski Harput Vali Vekili Ali Galip
Eski Bursa Müftüsü Ömer Fevzi
Eski İzmir Kadı Müşaviri Ahmet Asım
Eski İstanbul Muhafızı Natık
Eski Dahiliye Nazırı Ayandan Adil
Eski Dahiliye Nazırı Ayandan Mehmet Ali
Eski Edirne Valisi ve Şehremini Vekili Salim (Mirimiran)
Kütahya’da Yunanlılara Mutasarrıflık eden Hoca Rasihzade İbrahim
Adana’da Vekillik eden Abdurrahman
Eski Karahisarışarki mebusu Ömer Fevzi
işkenceci Namıyla Maruf Mülazim Adil
İşkenceci Namıyla Maruf Mülazim Refik
Eski Kırkağaç Kaymakamı Şerif
Çanakkale eski Mutasarrıfı Manmut Mahir
İstanbul eski Merkez Kumandanı Emin
Kilis’te Kaymakamlık eden Sadullah Sami
Dahiliye Nezareti eski Dava Vekili ve Bolu Mutasarrıfı Osman Nuri

ETHEM VE AVANESİ

Çerkez Ethem
Ethem’in biraderi Reşit
Ethem’in biraderi Tevfik
Kuşçubaşı Eşref
Kuşçubaşı Eşref’in biraderi Hacı Sami
İzmirli eski Akhisar Kaymakamı Yüzbaşı Küçük Ethem
Düzceli Mehmet Oğlu Sami
Burhaniyeli Halil İbrahim
Susurluk’tan Demirkapılı Hacı Ahmet

ÇERKEZ KONGRESİNE MURAHHAS OLARAK İŞTİRAK EDENLER

Hendek Kazasının Sümbüllü Karyesinden Bağ Osman
Eski İzmir Mutasarrıfı İbrahim Hakkı
Beraev Sait
Berzek Tahir
Adapazarının Harmantepe Karyesinden Maan Şirin
Söke Ereğlisi’nin Teke Karyesinden Koca Ömeroğlu Hüseyin
Adapazarı’nın Talustanbey Köyünden Bağ Kamil
Hamte Ahmet
Maan Ali
Kirmastı’nın Karaosman Karyesinden Harunreşit
Eskişehirli Hızır Hoca
Bigalı Nuri Bey oğlu İsa
Adapazarı’nın Şahinbey Karyesinden Lampat Yakup
Gönen’in Bayramiç Karyesinden Kumpat Hafız Sait
İzmir’de Davavekili Sait
Şamlı Ahmet Nuri

POLİSLER

İstanbul Polis eski Müdürü Tahsin
İstanbul Polis eski Müdür Muavini Kemal
Emniyetiumumiye Müdür Muavini Ispartalı Kemal
İstanbul Polis Müdüriyeti Birinci Kısım eski Başmemuru Hafız Sait
İstanbul Polis Müdüriyeti Birinci Şube eski müdürü Şeref
Arnavutköy Merkez eski Memuru Hacı Kemal
Şişli Komiseri Nedim
İzmir Merkez Memuru,Edirne Polis Müdürü ve Yalova Kaymakamı Fuat
Adana’da Polis Memurluğu eden Yolgeçenli Yusuf
Unkapanı Merkez Eski Memuru Sakallı Cemil
Büyükdere Merkez eski Memuru Mazlum
Beyoğlu eski İkinci Momiseri Fuat

GAZETECİLER

Serbesti Gazetesi sahibi ,Hürriyet ve İtilaf azasından Mevlanzade Rıfat
Türkçe İstanbul Gazetesi sahibi Sait Molla
İzmir’de Müsavat Gazetesi sahibi ve eski muharriri,Darülhikmet azası İzmirli Hafız İsmail
Aydede Gazetesi sahibi ve Posta Telgraf eski Müdür-ü Umumisi Refik Halit (KARAY)
Bandırma Adalet Gazetesi sahibi Bahriyeli Ali Kemal
Edirne’de Teemin ve Elyevm,Selanik’te Hakikat Gazeteleri sahibi Neyir Mustafa
Eski Köylü Gazetesi muharriri Ferit
Alemdar Gazetesi sahibi Refii Cevat (ULUNAY)
Alemdar Gazetesi sahibi Pehlivan Kadri
Adana’da Ferda Gazetesi sahibi Fanizade Ali İlmi
Balıkesir’de İrşad Gazetesi sahiplerinden Trabzonlu Ömer Fevzi
Halep’te Doğru Yol Gazetesi sahibi Hasan Sadık
Köylü Gazetesi sahip ve müdürü İzmirli Refet

DİĞER ŞAHISLAR

Tarsuslu Kamil Paşazade Selami
Tarsuslu Kamil Paşazade Kemal
Süleymaniyeli Kürt Hakkı
Mustafa Sabri Hocanın oğlu İbrahim Sabri
Fabrikatör Bursalı Cemil
İngiliz Casusu Meşhur Çerkez Ragıp
Fransız Zabitliği yapan Haçinli Kazak Hasan
Eşkıya Reisi Süngülü Davut
Binbaşı Çerkez Bekir
Fabrikatör Bursalı Cemil’in kayınbiraderi Necip
İzmir eski Umur-u İslamiye Müfettişi Ahmet Hulusi
Uşak’ta Madanoğlu Mustafa
Gönen’in Tuzakçı Karyesinden Yusuf oğlu Remzi
Gönen’in Bayramiç Karyesinden Hacı Kasım Oğlu Zühtü
Gönen’in Balcı Karyesinden Kocagözün Osman oğlu Şakir
Gönen’in Muratlar Karyesinden Koç Mehmet oğlu Koç Ali
Gönen’in Ayvacık Karyesinden Mehmet oğlu Aziz
Gönen’in Keçeler Karyesinden Bağcılı Ahmet oğlu Osman
Susurluk Yıldız Karyesinden Molla Süleyman oğlu İzzet
Gönen’in Muratlar Karyesinden Hüseyin oğlu Kazım
Gönen’in Balcı Karyesinden Bekir oğlu Arap Mahmut
Gönen’in Rüstem Karyesinden Gardiyan Yusuf
Gönen’in Balcı Karyesinden Ömer oğlu Eyüp
Gönen’in Keçeler Karyesinden Talustan oğlu İbrahim Çavuş
Gönen’in Balcı Karyesinden Topallı Şerif oğlu İbrahim
Gönen’in Keçeler Karyesinden Topal Ömer oğlu İdris
Manyas’ın Bolcaağaç Karyesinden Kurhoğlu İsmail
Gönen’in Keçeler Karyesinden Muhtar Hacı oğlu İshak
Marmaranın Kayapınar Karyesinden Yusuf oğlu İshak
Manyas’ın Kızlık Karyesinden Ali Bey oğlu Sabit
Gönen’in Balcı Karyesinden Veli oğlu Selim
Gönen’in Çerkez Mahallesi’nden Makinacı Mehmet oğlu Osman
Manyas Değirmenboğazı Karyesinden Kadir oğlu Kamil
Gönen’in Keçidere Karyesinden Hüseyin oğlu Galip
Manyas Hacıyakup Karyesinden Çerkez Sait oğlu Salih
Manyas’ın Hacıyakup Karyesinden Maktul Şevket’in biraderi İsmail
Gönen’in Keçeler Karyesinden Abdullah oğlu Deli Kasım
Gönen’in Çerkez Mahallesi’nden Hasan Onbaşı oğlu Kemal
Manyas’ın Değirmenboğazı Karyesinden Kadir oğlu Kamil’in biraderi Kazım Efe
Gönen’in Kızlık Karyesinden Pallaç oğlu Kemal
Gönen’in Keçeler Karyesinden Tuğ oğlu Mehmet

150’likler listesinin altında imzası bulunan hükümet üyelerinin listesi şöyledir

Başvekil ve Hariciye Vekili İsmet (İNÖNÜ)
Müdafaai Milliye Vekili Kazım (ÖZALP)
Adliye Vekili Mustafa Necati
Dahiliye Vekili Recep (PEKER)
Sıhhıye ve Muaveneti İçtimaiye Vekili Dr.Refik (SAYDAM)
Maarif Vekili Vasıf (ÇINAR)
Maaliye Vekili Mustafa Abdülhalik (RENDA)
Mübadele,İmar ve İskan Vekili Mahmut Celal (BAYAR)
Nafia Vekili Süleyman Sırrı (DAY)
Ticaret Vekili Hasan Hüsnü (SAKA)
Zıraat Vekaleti Vekili Hasan Hüsnü (SAKA)







 
 

ormela.tr.gg
 
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol