SALTANATIN KALDIRILMASI (1 Kasım 1922

Nedenleri:

İtilaf Devletleri'nin Lozan Barış Görüşmeleri'ne hem TBMM'nin hem de İstanbul Hükümeti'nin davet edilerek Anadolu'da ikilik ve bir iç savaş çıkarmak istemeleri.

Saltanatın ulusal egemenlik anlayışına ters düşmesi.

Sonuçları:

Lozan görüşmelerinde İtilaf Devletleri'nin ikilik çıkarmaya çalışması M.Kemal'e saltanatı kaldırması için bir fırsat vermiştir.

Mecliste yapılan oylama ile 1 kasım 1922’de saltanat kaldırılmıştır.

Saltanatın 16 Mart 1920’de İstanbul’un işgali ile sona erdiği kabul edilmiştir.

Bununla birlikte halifeliğin devamı uygun görülmüştür.

Önemi:

623 yıllık Osmanlı Devleti sona ermiştir.

TBMM, ülkenin tek temsilcisi haline gelmiştir.

Son Osmanlı Padişahı VI.Mehmet Vahdettin, İngiltere’ye sığınarak ülkeyi terk etmiştir (17 Kasım 1922).

Abdülmecid Efendi halife seçilmiştir.

Saltanatın kaldırılmasıyla laikliğe geçişin ilk aşaması gerçekleştirilmiştir.

Demokratikleşme yolunda önemli bir adım atılmıştır.

Cumhuriyetin ilanı için zemin hazırlanmıştır.

Lozan Konferansı’nda İtilaf Devletleri’nin ikilik çıkarmasına engel olunmuştur.

Milli egemenlik konusunda büyük bir adım atılmıştır.

TBMM’nin açılışından sonra ikinci büyük inkılap gerçekleştirilmiştir.

SALTANATIN KALDIRILMASINA İLİŞKİN MECLİS GENEL KURUL KARARI

Karar Numarası : 308
Karar Tarihi : 1-2 Kasım 1922
Madde 1.
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ile, kendisinin tek ve gerçek temsilcisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi aracılığı ile egemenliğini, terk edilmez,bölünmez ve ayrılmaz bir biçimde eline almış olan Türkiye Halkı,Milli İradeye dayanmayan hiçbir kuvvet ve heyeti tanımamaya karar vermiş olup,Misak-ı Milli sınırları içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden başka bir hükümet şeklini tanımaz. Türkiye Halkı, kişi egemenliğine dayanan İstanbul’daki hükümet şeklini 16 Mart 1920 tarihinden itibaren tarihe karışmış saymaktadır.

Madde 2,
Halifelik, Osmanlı Hanedanına ait olup, Halifeliğe, bu hanedanın ilmen ve ahlaken yetişkin ve olgun üyeleri arasından biri, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilir. Türkiye Devleti halifelik makamının dayanağıdır.

(METNİN ORİJİNALİ)

Madde 1.
Teşkilat-ı Esasiye Kanuniyle Türkiye Halkı, hukuk-u hakimiyet ve hükümranisinin mümessili hakikisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin şahsiyet-i maneviyesinde gayrikabili terk ve tecezzi ve ferağ temsile ve bilfiil istimale ve irade-i milliye’ye istinad etmeyen hiçbir kuvvet ve heyeti tanımamaya karar verdiği cihetle Misak-ı Milli dahilinde Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümet enden başka şekl-i hükümeti tanımaz. Binaenaleyh Türkiye Halkı, hakimiyet-i şahsiyeye müstenid olan İstanbul’daki şekli hükümeti 16 Mart 1336(1920) dan itibaren ve ebediyen tarihe müntakil addeylemiştir.

Madde 2.
Hilafet, Hanedan-ı Al-i Osman’a aid olup, halifeliğe Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından bu hanedanın ilmen ve ahlaken erşad ve aslah olanı intihab olunur. Türkiye Devleti Makam-ı Hilafet’in istinatgahıdır.

OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN İNKIRAZ BULUP T.B.M.M. HÜKÜMETİ TEŞEKKÜL ETTİĞİNE DAİR HEYETİ UMUMİYE KARARI

Karar Numarası : 307
Kabul Tarihi : 30.10.1337 (1922)
Osmanlı İmparatorluğunun münkariz olduğuna (son bulduğuna) ve B.M.M. Hükümeti teşekkül ettiğine ve yeni Türkiye Hükümetinin, Osmanlı İmparatorluğu yerine kaim olup onun hududu milli dahilinde yeni varisi olduğuna ve Teşkilatı Esasiye Kanunile hukuku hükümrani Milletin nefsine verildiğinden, İstanbul'daki padişahlığın madum ve tarihe müntakil bulunduğuna ve İstanbul'da meşru bir hükümet mevcut olmayıp İstanbul ve civarının B.M.M.’ne ait ve binaenaleyh oraların umuru idaresinin de B.M.M. memurlarına tevdi edilmesine ve Türk Hükümetinin hakkı meşruu olan makamı hilafeti esir bulunduğu ecnebilerin elinden kurtaracağına karar verildi.

VAHDETTİN’İN İNGİLİZLERDEN SIĞINMA TALEBİ

(Belgenin Vahdettin’in kaleminden Osmanlıca biçimi alttadır.)

Mabeyin-i Hümayun-u Mülukane
Serkurenalık Dairesi


Dersaadet İşgal Orduları Başkumandanı
General Harington Cenaplarına


İstanbul’da hayatımı tehlikede gördüğümden İngiltere devlet-i fahimanesine iltica ve bir an evvel mahall-i ahare naklimi talep ederim efendim. 16 Teşrinisani 1922.


Halife-i Müslimin
Mehmed Vahidettin