İletişim Adresi

   
  ORHAN YILDIZ
  Ukrayna Turkleri
 


UKRAYNA




DEVLET ADI : UKRAYNA
BAŞKENTİ : KİEV
NÜFUSU : 51.944.000
YÜZÖLÇÜMÜ : 604.000km2
RESMİ DİLİ : UKRANCA
DİNİ : HIRİSTİYAN ORTODOKS,İSLAM
PARA BİRİMİ : GVHNA

Karadeniz'in kuzeyinde yer alan Ukrayna, dağılan Sovyetler Birliği'nin, Rusya Federasyonu'ndan sonraki en büyük üyesiydi. Coğrafi konumu itibarıyla, bir 'Avrupa ülkesi' kabul edilen Ukrayna, kuzeyinde Beyaz Rusya, doğusunda Rusya Federasyonu, güneyinde Azak Denizi ve Karadeniz ile batısında Moldova, Romanya, Macaristan, Slovak Cumhuriyeti ve Polonya ile komşudur.

Miladî 1 'inci yüzyıldan itibaren Hun İmparatorluğu hakimiyetinin başladığı Ukrayna topraklarındaki Türk varlığı, Batı Hun ve Avrupa Hun devletlerinden sonra Avar Devleti, Hazar Devleti, Altınordu Devleti, Kırım Hanlığı ve Osmanlı İmparatorluğu kimlikleriyle sürdü.

9'uncu yüzyılda, 'ilk Rus Devleti' olan Kiev Prensliği kuruldu. Bu devlet, 13'üncü yüzyılda Moğol saldırıları sonucu yıkıldı. Ülkenin batısında kurulan Galiçya ve Volinya prenslikleri, 11 'inci yüzyıldan 14'üncü yüzyıla kadar ayakta kaldı. Ülke topraklarının çoğu, 14'üncü yüzyılda Litvanya egemenliğine girdi. 1569'da Lublin Birliği ile Polonya ve Litvanya'nın tek bir devlet haline gelmesiyle, Ukrayna toprakları Polonya hakimiyetine geçti. 1651'de Zaporojye Kazaklarının, Rus Çarı'nın desteğiyle başlattığı ayaklanma, Rusya ile Polonya arasında savaşa yol açtı. Bu savaş sonunda, Kiev de dahil olmak üzere, Dinyeper Nehri'nin doğusunda kalan topraklar Ruslara geçti. Kırım ise, 1783'te Rus işgaline uğradı. 18'inci yüzyıl sonunda Polonya topraklarının paylaşılması üzerine, Dinyeper'in batısındaki Ukrayna toprakları Ruslara, Galiçya da Avusturyalılara geçti.

Rusya'daki 1917 Komünist Devriminin ardından, Harkov'da Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Böylece Bukovina Romanya'nın; Macaristan toprakları içinde kalan eski Ukrayna şehirleri de Çekoslovakya'nın hakimiyetine geçti. Ukrayna, 1924'te Sovyetler Birliği'ni meydana getiren 15 cumhuriyet arasında yer aldı. Ukrayna, komünist yönetim altında, İkinci Dünya Savaşı'na kadar hızla sanayileşti ve tarımda kollektifleşti.

Bu durum üzerine köylülerde başlayan tepkiler, Stalin döneminde büyük baskılarla karşılaştı. Bu baskı, Ukrancanın yasaklanmasına kadar vardı. 1939'da Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı imzalanınca, Polonya hakimiyetinde bulunan Doğu Galiçya ve Batı Volinya toprakları, Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bırakıldı. 1941'de Rusya'ya saldıran Almanlar, kısa sürede Ukrayna'yı işgal etti. Başlangıçta Ukraynalılardan destek gören Almanlar, daha sonra gerilla direnişiyle karşılaştı. Almanların İkinci Dünya Savaşı'ndan yenik çıkması üzerine, bütün Ukrayna toprakları Rusya hakimiyetine girdi.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından, 1991'de bağımsızlığını ilan eden Ukrayna, Bağımsız Devletler Topluluğu kurucuları arasında yer aldı.Bugünkü Ukrayna toprakları, Doğu Avrupa Ovasının büyük bölümünü kaplamaktadır. Kuzeydoğusunda, Orta Rusya Platosunun bir uzantısı yer alır. Karadeniz kıyıları boyunca uzanan Karadeniz Düzlüğü, Kırım Yarımadası'nda Kuzey Kırım Düzlüğü'nü meydana getirir. Batıdaki Karpat Dağları'nın uzunluğu 240 kilometreyi geçer. Karadeniz ile Azak Denizi arasında kalan Kırım Dağları, birbirine paralel üç alçak sıradağdan meydana gelir.

Ukrayna'nın başlıca akarsuları Dinyester Nehri ve Dinyeper Nehri olup, bu ırmaklar Azak-Karadeniz havzasına akar. Pripet Bataklıklarının bir bölümü ve Azak Denizi'nin büyük bölümü, ülke sınırları içinde kalır. Kuzeyde olmasına rağmen, iklimi ılıman olan Ukrayna, doğal rezervler bakımından, dünyanın en zengin manganez yataklarına ve bol demir cevherine sahiptir.

1991 rakamlarına göre 51 milyon 944 bin olan ülke nüfusunun yüzde 73'ünü Ukraynalılar, yüzde 21'ini Ruslar ve yüzde 6'sını da diğer etnik unsurlar oluşturmaktadır. Bu etnik unsurlar içinde;başta Kırım ve Donetsk olmak üzere, ülkenin muhtelif yerlerine dağılmış olan ve sayıları 1,5 ila 2 milyon arasında tahmin edilen Türk toplulukları önemli yer tutmaktadır. Nüfusun yüzde 67'si şehirlerde, yüzde 33'ü kırsal kesimde yaşamaktadır. Ukrayna'nın başlıca şehirleri Kiev, Odessa, Sivastopol, Harkov, Donetsk, Poltava ve Zaporojye'dir.

KİEV

Ukrayna'nın başkenti olan Kiev, ülkenin kuzeyinde, Dinyeper ve Desna ırmaklarının kesiştiği noktada ve Dinyeper'in iki yakasında yer alan ve savunmaya elverişli konumda bulunan bir şehirdir. Nüfusu, 1989 rakamlarına göre, 2 milyon 587 bindir.

Kiev, Rus tarihi boyunca önemli düşünce ve sanat merkezlerinden biri olageldi. Doğu Slavlarının tarihte kurduğu ilk devlet olan Kiev Prensliği (Kievskaya Rus ya da Kievan Rus), 9'uncu yüzyılda Kiev etrafında kuruldu ve bu şehri başkent yaptı. Kentin en büyük şansı, Baltık'tan İstanbul'a uzanan yol üzerinde bulunmasıydı. 9'uncu yüzyıl sonlarında başkent yapılan Kiev, Hıristiyanlığın kabulüyle, 10'uncu yüzyıl sonlarından itibaren dinî bir merkez haline geldi.

Şehir, 1169'da Rostov-Suzdal Prensi tarafından yağmalandı. 1240'ta Moğollar tarafından istila edildi. 1362'de Litvanya Grandüklüğü'ne katıldı. 15'inci yüzyıl sonunda Kırım TatarTürklerinin akınlarına uğrayan Kiev, 1569'da Lublin Birliği tarafından Polonya'ya bağlandı. 17'inci yüzyıl başında, Polonyalı ve Katolik iktidarına karşı Ukrayna direnişinin merkezi durumuna gelen Kiev, 1654'te kurulan üniversitesiyle, kültür rönesansı ve Ukrayna milliyetçi hareketinde önemli Kiev'de, 1917 Devrimi sırasında, Gruşevskiy başkanlığında bir Rada (şûrâ) oluşturuldu. Rada, aynı yıl Kasımda Ukrayna Halk Cumhuriyeti'ni kurdu. Cumhuriyet, Ocak 1918'de Rusya'dan bağımsızlık ilan etti. Bu arada, Harkov kentinde Ukrayna Sosyalist Cumhuriyeti'ni kuran Bolşevikler, Şubat 1918'de Kiev'i işgal ettilerse de, Almanlar tarafından püskürtüldüler. İç savaşın devam ettiği sırada, 'Ukrayna Direktuvarı'nın yeniden örgütlendiği Kiev, Şubat-Ağustos 1919'da Bolşevikler ve Ağustos-Aralık 1919'da da Deniken'in Beyazordu'su tarafından işgal edildi.

Şehir, Mayıs-Haziran 1920'de Polonyalıların elinde kaldı. Daha sonra Sovyet hakimiyetine geçti. Bu sırada, Sovyetler'e bağlı Ukrayna Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkentliğini Harkov yaptı. 1934'te Kiev yeniden başkent yapıldı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Alman işgalinin ana hedeflerinden biri olan Kiev'deki 4 Sovyet ordusu, 12 Eylül 1941'deAlman zırhlı birliklerince kuşatıldı. 19 Eylülde şehir düştü, fakat 6 Kasım 1943'te Vatutin tarafından geri alındı. Şehir, İkinci Dünya Savaşı sonrasında da Ukrayna'nın başkenti olmayı sürdürdü.

Savaş sırasında Almanlar tarafından tahrip edilen Kiev, savaş sonrasında yeniden inşa edildi. Önemli mimarî yapılar onarıldı. Ukrayna'nın önemli sanayi merkezlerinden olan şehirde, 1990 öncesinde; makine yapımı, kimyevî maddeler imalatı, tekstil, deri ve gıda sanayisi gelişmişti. Fakat, Sovyet sisteminin çökmesiyle, Kiev'deki sanayi tesislerinin çok büyük bölümü işlemez hale geldi. Birçok termik santralın yer aldığı Kiev'de, bir nükleer santral ve Dinyeper Nehri üzerinde kurulu bir de hidroelektrik santralı bulunuyor.

Kiev'de, geçmişten günümüze ulaşan mimarî eserler arasında, Bizans üslûbundaki Svetoya Sofiya Katedrali başta geliyor. 1037'de yapılan katedral, birçok defa restore edildi. Bir diğer önemli eser olan Desıyatmnaya Kilisesi, TatarTürkleri tarafından yıkılan 10'uncu yüzyıl kilisesinin temelleri üzerine, 1842'de yapıldı. Kilise avlusunda yapılan kazılarda, Grandük Sarayının kalıntıları ortaya çıkarıldı.

Bir diğer eser olan, barok üslûbundaki Svetoya Andrey Kilisesi, 1744-1753 arasında F. Rastrelli'nin planlarına göre inşa edildi. Ayrıca, Rusya'nın en eski manastırı olan Kievo Peçerskaya Lavra da Kiev'de bulunuyor. 11'inci yüzyıl ortasında kurulan manastır, bugün Tarih ve Uygarlık Müzesi olarak kullanılıyor. 1941'de ağır hasar gören manastır, Kiev'e 'Kutsal Kent' unvanını kazandıran kutsal emanetlerin bulunduğu 'peşçorıy'larıyla (yeraltı mezarları, mahzenler) ünlü. Manastırdaki resim ve mozaik atölyeleri, Rus toplulukları sanatının gelişmesine büyük katkı sağladı. Türk hakimiyeti döneminden hiçbir eserin bugüne ulaşmadığı Kiev'de, yeni yapılmakta olan caminin inşaatı, Haziran 2000 itibarıyla devam ediyordu.

DİNYEPER NEHRİ

Volga ve Tuna'dan sonra Avrupa'nın üçüncü uzun akarsuyu olan Dinyeper Nehri, Rusya Federasyonu ile Ukrayna topraklarının önemli bir kısmını sulamaktadır.

2 bin 200 kilometre uzunluğu bulunan Dinyeper Nehri, Valdai Dağları yaylasının güneyinden doğar; Smolenskve Beyaz Rusya'dan sonra Ukrayna'ya ulaşır.

Sol taraftan Desna Irmağı ile birleşen Dinyeper, Kiev'den sonra Dinyeper Yaylası'nı bir eğri çizerek dolaşır ve kıyı dilinin kısmen kapattığı bir haliç meydana getirerek, Odessa'nın doğusundan Karadeniz'e dökülür.

Dinyeper Nehri'nin akış rejimi, Doğu Avrupa'daki diğer nehirlerle benzerlik gösterir. Kışın donma yüzünden suları azalır. İlkbaharla birlikte, su debisi büyük artış gösterir. Yazın ise, yoğun buharlaşma sebebiyle, Dinyeper'in suları yine azalır.

Önemli bir hidroelektrik kaynağı olan Dinyeper'in önemli kolları Brezine (585 kilometre), Pripet (790 kilometre), Tetenev (365 kilometre), Ingulets (550 kilometre), Desna (1.180 kilometre) ve Psel (800 kilometre)'dir.







 
 

ormela.tr.gg
 
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol