YUNANİSTAN
Tam Adı : Yunanistan Cumhuriyeti
Yüzölçümü : 131 940 km²
Başkenti : Atina
Para Birimi : Euro
Dili : Yunanca
Nüfusu : 10 645 343 kişi (2002 tahmini)
Ortalama Ömür : 78.74 yıl (2002 tahmini)
Okur Yazarlık Oranı : % 97 (1999 tahmini)
Kişi Başına Düşen Milli Gelir : 17 900 $ (2001 tahmini)
KONUM
Avrupa'nın güneydoğusunda yer alan Yunanistan; üç taraftan denizlerle çevrili bir yarım ada üzerinde yer almaktadır.
13 676 km kıyısı olan Yunanistan güneyden Akdeniz, doğudan Ege Denizi ve batıdan da İon Denizi ile üç çevrilmiştir. Toplam 1 228 km olan kara sınırının; 206 km'si Türkiye, 282 km'si Arnavutluk, 246 km'si Makedonya ve 494 km'side Bulgaristan iledir.
Toplam 131 940 km² alan kaplayan Yunanistan 34° 53' - K 41° 26' K paralelleri ile 20° 01' D - 29° 07' D boylamları arasında yer almaktadır. Ülke arazisinin 1 140 km² si göller oluştururken, 130 800 km² si kara yüzeyidir.
Ülkenin en alçak yeri 0 m ile Akdeniz kıyıları iken, en yüksek yeri 2 917 m ile Olimpos Dağıdır.
TARİH
Akdeniz medeniyetinin geliştiği ülkelerden biri olan bugünkü Yunanistan'da, ilk çağlarda kent devletleri kurulmuştur. M.Ö. 5. ve 2. yy arasında en parlak dönem yaşanmıştır.
Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u alarak Bizans Devleti'ne son vermesiyle peyderpey Osmanlı Devleti'nin hakimiyetine girmiştir. Yunanistan 1829'da kilisenin etkisi ile başlayan milliyetçilik hareketleri sonucu Osmanlı İmparatorluğundan bağımsızlığını kazanmıştır. 19. yy ikinci yarısı ve 20. yy'lın ilk yarısında kademeli olarak Osmanlı İmparatorluğu topraklarını işgal ederek genişlemesini sürdürmüştür.
1. Dünya Savaşı'ndan sonra başta, İngilizlerin destek ve himayeleri ile Batı Anadolu'yu işgal eden Yunanlılar, Atatürk'ün önderliğindeki Kurtuluş Savaşı sonucunda Anadolu'dan çıkarılmıştır.
1941'de Almanların işgalinden sonra ülkede 1944'de iç savaşlar başlamıştır. 1949'da Komünist isyancıların yenilmesine müteakip1952'de Yunanistan NATO'ya katılmıştır. 1967'de bir askeri darbe ile el koyarak krallık rejimine son verilmiş ve sürgünde olan C. Karamanlis ülkeye gelerek yönetimi ele almıştır. 1974'te demokratik seçimler yapılarak parlamenter cumhuriyet kuruldu. 1981'de Avrupa topluluğuna ve 1992'den sonrada Avrupa birliğine girdi.
YERŞEKİLLERİ
Yunanistan ve Mora yarımadaları üzerinde 480'i büyük 9000 adanın yer aldığı bir ülkedir. Yunanistan çoğunlukla dağlıktır. Dağ sıraları denize doğru yarım adalar şeklinde sokulmaktadır. Bazı dağ sıralar kıyı açıklarındaki adalarda devam etmektedir.
Yunanistan'ın bulunduğu saha 3. Jeolojik Zaman'ın sonlarına kadar Anadolu ile bitişikti. Burada yer yer göllerle kaplı Egeit denilen bir kıta parçası bulunuyordu. 3. Jeolojik Zaman'ın sonu ve 4. Jeolojik Zaman'ın başında meydana gelen faylanma hareketleri ile Egeit kıtası parçalanmıştır. Bu parçalanma ve çökme sonucunda Akdeniz suları sahayı kaplayarak günümüzdeki Ege denizi oluşmuştur. Ege denizindeki adalar, bu eski kıta kütlesinin su üstünde kalmış oları parçalarıdır. Egeit kıtasının parçalanması ile Ege denizinde yer yer volkanik faaliyetler meydana gelmiştir. Sık sık depremlerin meydana geldiği Ege denizi, Alp Himalaya deprem kuşağı içindedir.
Dağlık bir ülke olan Yunanistan'da Alp dağlarının bir kolu olan Pindus dağları uzanır. Ülkenin en yüksek kesimi batıdaki 2917 m'ye ulaşan Olimpos dağıdır. Ülkenin güneyinde ise üç parmak şeklinde Akdeniz'e doğru sokulan Mora yarımadası yer alır. Buradaki dağ sıralan Pelepones adını alır. Kıyıları çok girintili çıkıntılıdır. Kuzeydoğuda yine Ege denizine doğru sokulan Halkkidiki yarımadası yer alır. Mora yarımadası ile ülkenin ana gövdesini birbirinden ayıran Korint Körfezi, Korint Kanalı ile Ege denizine bağlanmıştır. Önemli ova ve tarım alanlarını, ülkenin orta bölümün deki Tesalya Ovası ile Selanik yakınındaki Vardar ve Meriç delta ovaları oluşturur.
Yunanistan'ın Ege denizinde bulunan başlıca büyük adaları, Eğriboz, Girit, Rodos, Midilli, Limni, Sakız ve Güneybatı Anadolu kıyısı açıkların daki On iki Ada'dır.
Yunanistan'ın en büyük akarsuyu, Makedonya'dan doğarak Selanik Körfezi'nde Ege denizine dökülen Varna'dır. Diğer önemli bir akarsu ise Bulgaristan'da doğduktan sonra, Türkiye ile Yunanistan arasındaki sınırı çizerek Ege'ye kavuşan Meriç’tir. Ülkeden doğan diğer akarsuların boyları ise kısadır.
Doğal Afetler: Şiddetli depremler ülkedeki en önemli doğal afettir.
Çevre konusunda önemli noktalar: Hava ve su kirliliği ülkenin en önemli çevresel problemleridir.
İKLİM
Ülke, genel olarak yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçen Akdeniz iklim bölgesi içinde yer alır. Ancak iç kısımlara ve yüksek sahalara doğru karasal iklimin etkileri hissedilir. Yaz ile kış arasındaki sıcaklık farkı artar. Kışın kuzeyden esen soğuk bora rüzgarı, sıcaklığın düşmesine yol açar. İlkbahar sonlarında başlayan ve yaz boyunca kuzeybatıdan esen etezyen rüzgarları ise yazın sıcaklığı düşürür. Ülkenin alçak sahalarında 500 mm'yi bulan yıllık ortalama yağış, dağlık kısımlarda artarak 1000 mm'yi aşar.
BİTKİ ÖRTÜSÜ
Yunanistan'da doğal bitki örtüsünü kıyı kesimlerinde kızılçam ve maki toplulukları oluşturur. Kuzeydeki Makedonya'da ise başta meşe olmak üzere geniş yapraklı ormanlar yer alır.
YERLEŞME
Atina, Selanik ve Pire Önemli şehirleridir.
EKONOMİ
Genel Bakış
Ülkede geleneksel olarak sürdürülen tarım ve diğer ekonomik faaliyetler son yıllarda köklü değişime uğramıştır. Özellikle Avrupa Birliği'ne girmesiyle ekonomisinde önemli bir canlanma başlamıştır. 20 yıl kadar önce yiyecek sıkıntısı çeken Yunanistan'a Arnavutluk'tan çalışmak için binlerce işçi gelmektedir.
Ülke ekonomisi kapitalist bir sistemle yönetilmektedir. Turizm, getirdiği dövizle gayrisafi milli hasılasının büyük bir bölümünü sağlayarak ülke ekonomisinin temelini teşkil etmektedir. Yunanistan'a AB'den gayri safi milli hasılasının % 3.3'ü kadar ekonomik yardım gelmektedir. Son birkaç yıldır hükümetin uyguladığı sıkı ekonomik politikalar ve Ocak 2001'de AB Ekonomi ve Para Birliğine girişi ile ülke ekonomisi iyiye gitmeye başlamıştır. Ülke işsizliği azaltmaya, ekonomiyi yeniden yapılandırmaya, bazı devlet teşebbüslerini özelleştirmeye, sosyal güvenlik reformlarını yapmaya, vergi sistemini yeniden elden geçirmeye ve bürokratik engelleri azaltmaya çalışmaktadır. 2002'deki ekonomik büyüme % 3.35 civarında tahmin edilmektedir.
Gayri Safi Milli Hasıla: 189.7 milyar $ (2001 tahmini)
GSMH Gerçek Büyüme Oranı: % 3.7 (2001 tahmini)
GSMH Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 17 900 $ (2001 tahmini)
GSMH Sektörlere Dağılımı: tarım: % 8.3
endüstri: % 27.3
hizmetler: % 64.4 (1998 tahmini)
Fakirlik Sınırının Altındaki Nüfus: Bilinmiyor.
Hane Halkının Gelir Oran Yüzdesi: en düşük % 10: % 3
en yüksek : % 25.3
Enflasyon Oranı (tüketici fiyatları): % 3.4 (2001 tahmini)
İş Gücü: 4.32 milyon (1989 tahmini)
İş Gücünün Sektörlere Dağılımı: tarım:
endüstri: % 21
hizmetler: % 59 (2000 tahmini)
İşsizlik Oranı: % 11 (2001 tahmini)
Bütçe: gelirler: 45 milyar $
harcamalar: 47.6 milyar $
TARIM
Ülkenin üçte birinden azında tarım yapılır; başlıca tarım ürünleri buğday ve arpadır. Akdeniz ikliminin etkisinden dolayı bol miktarda zeytin, tütün, turunçgiller ve üzüm yetiştirilir. Girit ve Sisam adasında yetiştirilen Sultaniye üzümünün bir bölümü ihraç edilir. Kuzeyde dut ağaçlarının yetiştirildiği Makedonya ve Batı Trakya'da ipek böceği beslenir ve ipekli dokuma ürünler üretilir. Ayrıca burada tütün yetiştirilir. Makedonya ve Tesalya ovalarında şeker pancarı, Meriç ve Varna deltasında pirinç üretilir.
Ülkede yetiştirilen başlıca tarım ürünleri; buğday, mısır, arpa, şeker pancarı, zeytin, domates, üzüm, tütün ve patatestir. Ayrıca ülkede dağlık alanlarda keçi ve koyun, ahırlarda büyükbaş hayvan beslenir ve mandıracılık gelişmiştir. Balıkçılık pek fazla gelişmemiştir.
Arazi Kullanımı: Ekili-Dikili Alan: % 22
Sürekli Ürünler: % 9
Diğerleri: % 69 (1998 tahmini)
Sulanabilir Arazi: 14 220 km² (1998 tahmini)
SANAYİ
Ülkede son yıllarda sanayileşme alanında gelişme başlamıştır. Başlıca sanayi dalları; besin ve tütün işleme, tekstil, çeşitli kimyasallar, metal işleme, madencilik ve petroldür.
Sanayi üretimi büyüme oranı: % 7 (2000 tahmini)
MADENCİLİK
Önemli maden yataklarını; pirit, manganez, kurşun, çinko, linyit, gümüş, mermer, petrol ve boksit yatakları oluşturur. Elektrik enerjisi, termal ve hidroelektrik santrallerden sağlanır.
Elektrik Üretimi: 49.581 milyar kWh (2000 tahmini)
Elektrik Üretim Kaynakları: fosil yakıtlar: % 91.53
su gücü: % 6.6
diğerleri: % 1.87
nükleer: % 0 (2000 tahmini)
Elektrik Kullanımı: 46.099 milyar kWh (2000 tahmini)
Elektrik İhracatı: 1.74 milyar kWh (2000 tahmini)
Elektrik İthalatı: 1.72 milyar kWh (2000 tahmini)
TİCARET
İhracat: 12.5 milyar $ (2001 tahmini)
İhraç Malları: Çeşitli gıda maddeleri ve meşrubatlar, mamül maddeler, petrol ve petrol ürünleri, tekstil, ve kimyasal maddeler.
İhracat Yaptığı Ülkeler: Avrupa Birliği % 44, (Almanya % 12, İtalya % 9, İngiltere % 6), ABD % 5 (2000).
İthalat: 30.3 milyar $ (2001 tahmini)
İthal Malları: Makina ve ekipman, taşımacılıkta kullanılan ekipmanlar, yakıtlar ve kimyasal maddeler.
İthalat Yaptığı Ülkeler: Avrupa Birliği % 59 (Almanya % 13, İtalya % 13, Fransa % 7, Hollanda % 6, İngiltere % 5), ABD % 3 (2000).
Dış Borcu: 57 milyar $ (2001 tahmini)
Ekonomik Yardım: aldığı; 5.4 milyar $ (1997)
Para Birimi: Euro
Para Birimi Kodu: EUR
Mali Yıl: 1 Ocak - 31 Aralık
Yunanistan'dan sıvılaştırılmış doğal gaz, demir-çelik çubukları, portland çimento, nafta, konserve kutuları, pamuk ve kimyasal madde almaktayız. Karşılığında ağır fueloil, bakır tel, nohut, elma, sentetik elyaf, amonyak, fındık, deniz taşıtları ve alaşımsız alüminyum satmaktayız, iki ülke arasında karşılıklı turistik turlar düzenlenmektedir.
ULAŞIM
Demiryolu: 2 571 km
Karayolu: Toplam: 117 000 km
Asfaltlanmış: 107 406 km
Stabilize: 9 594 km (1996 tahmini)
Su Yolu: 80 km
Boru Hatları: Ham petrol: 26 km ,
Petrol ürünleri: 547 km,
Limanları: Yunanistan, gemi yapımı ve deniz taşımacılığı konusunda çok gelişmiş olup dünya deniz taşımacılığında önde gelen ülkeler arasındadır. Ülkenin en önemli limanları Alexandroupolis, Elefsis, Irakleion (Crete), Kavala, Kerkyra, Chalkis, Igoumenitsa, Lavrion, Patras, Pire, Selanik (Thessaloniki), Volos.
Hava Alanları: 79 (2001)
Helikopter Pisti: 4 (2001)
TURİZM
Yunanistan'da deniz ve tarihi eserlere dayalı turizm gelişmiştir. Atina, Girit ve Rodos, önemli turistik merkezlerdir. Özellikle elverişli iklim koşulları ve çok güzel kıyıları ile Avrupa'nın önde gelen turizm ülkelerinden birisidir.
ASKERİ ÖZELLİKLER
Askeri Kuvvetler: Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri, Hava Kuvvetleri, Polis ve Milli Muhafızlar.
Askere alma yaşı: 21 (2002 tahmini)
Silah altına alınabilecek 15-49 yaş arası erkekler: 2 668 872 kişi (2002 tahmini)
Silah altına alınabilecek 15-49 yaş arası hazır erkekler: 2 034 192 kişi (2002 tahmini)
Yıllık askerlik yaşına ulaşan erkekler: 77 976 kişi (2002 tahmini)
Askeri harcamalar: 6.12 milyar $
Askeri harcamaların gayri safi milli hasıla içerisindeki oranı: % 4.91
HABERLEŞME
Hatlı telefon kullanıcıları sayısı: 5 431 000 (1997)
Mobil telefon kullanıcıları sayısı: 937 700 (1997)
Telefon Sistemi: Yunanistan'da telefon şebekesi oldukça geniştir. Ülkenin her yerine modern telefon şebekesi ulaşmıştır. Cep telefonu hizmetleri de çok iyi durumdadır.
Evsel Kullanım: Kısa dalga radyo sistemi yeniden döşenmiştir. Adalara denizaltı kabloları ile ulaşılmaktadır.
Uluslararası Kullanım: Ülkenin dış dünya ile 8 denizaltı kablo bağlantısı vardır. Haberleşme uyduları: 2 adet intelsat (biri Atlas Okyanusu üzerinde, diğeri ise Hint Okyanusu üzerinde), 1 Eutelsat ve 1 İnmarsat (Hint Okyanusu bölgesi).
Radyo istasyonları: 26 tane AM, 88 tane FM ve 4 tanede kısa dalga (1999) istasyonlar bulunmaktadır.
Televizyon istasyonları: Ülkede 1995 yılı itibariyle 36 tane televizyon istasyonu bulunmaktadır.
Ülkenin internet kodu: .gr
İnternet servis sağlayıcıları (ISPs): 27 (2000)
İnternet kullanıcıları: 1 330 000 (1999)
