FENİKE İBRANİ VE İRAN MEDENİYETİ
FENİKE MEDENİYETİ
* Samiler ile deniz kavimlerinin karışması sonucu MÖ XII. Yy.da tarih sahnesine çıkmışlardır.
* Lübnan dağları ile Akdeniz sahili arasındaki bölgede yaşamışlar gemicilik ve ticarette gelişmiş bir medeniyettir.
* Doğu Akdeniz ve batı Afrika sahillerinde (Suriye, Rodos, Malta, Sicilya, Kuzey Afrika) koloniler kurarak ticaret yapmışlardır. İngiltere'ye kadar uzanmışlardır.Doğu ve Batı medeniyetlerinin kaynaşmasında TAŞIYICI bir rol oynadılar.
* En önemli kolonileri 814 yılında kurulan Kartaca'dır.
* Ticari hayattaki başarıyı siyasi ve askeri alanda gösterememişlerdir.
* MÖ 868 yılında Asurluların, 573 yılında Babillerin egemenliğine girmişlerdir. Ancak ticari alanda varlıklarını sürdürmüşlerdir.
* Kuzey Afrika'daki Kartaca, Roma ile savaşlara devam etmiştir (MÖ 146 yılında yıkılmıştır.)
* Mezopotamya Çivi yazısından ve Mısır Hiyeroglifinden etkilenerek HARF YAZISI'nı (alfabe) buldular.
* Bu alfabe İbrani, Arami, Arap ve Yunanlılara geçerek gelişmiştir.
* Şehircilikte ileri gittiler. Akdeniz dünyasına kültürlerini tanıttılar.
* Camcılık, boya ve gemicilikte ileri bir uygarlık meydana getirdiler.
NOT: Fenikeliler'in 22 harften oluşan yazıları, Yunanlılara, onlardan da Romalılara geçerek bugünkü LATİN alfabesini oluşturmuştur.
* CAM'ı icat etmişler, Fildişi işlemeciliğinde ileri gitmişlerdir.
İBRANİ MEDENİYETİ
* MÖ. 1500'lerde Filistin ve Lübnan dolaylarında yaşayan İbraniler Sami ırkındandırlar.
* İlk tarihleri Hz. İbrahim ile başlar (Lut gölünün güneyinde, Kenan ülkesinde yaşıyorlardı. Hiksoslar'dan kaçarak Aşağı Mısıra yerleştiler.)
* Hz. Musa zamanında II. Ramses ile yapılan mücadele sonucu kölelikten kurtuldular ve Sina yarımadasına yerleştiler.
* Hz. Musa'dan sonra Filistin'i ele geçirdiler.
* Hz. Davud (as) zamanında Kudüs ele geçirilerek düzenli ordularını ve devletlerini kurmuşlardır.
* En güçlü dönemler Hz. SÜLEYMAN zamanıdır.
* Hz. Süleymandan sonra İbrani Devleti İsrail ve Yahudi devleti olmak üzere ikiye ayrılmıştır. İsrail devletine Asurlular, Yahudi(Yuda) devletine ise Babilliler son vermişlerdir. (MÖ 586) Ve Yahudileri Babil'e sürdüler.
* Persler Yahudilerin ülkelerine dönmelerine izin verdiler.
* Helenizm döneminde isyan eden Yahudiler siyasi haklarını kaybetmişler.
* Romalılar Kudüs'ü tahrip ederek Yahudileri Filistin den sürmüşlerdir.
* Dinleri Tek tanrılıdır. (Yahudilik=Musevilik). İlk çağın tek tanrılı dine inanan ilk kavmidir. Kutsal kitapları TEVRAT 'dır.
NOT: İbraniler Museviliği Milli bir din olarak kabul ettiklerinden bu din diğer kavimler arasında fazla yayılmamıştır.
NOT: Dinlerinin etrafında milli bir birlik oluşturduklarından dünyanın dört bir yanına dağılmış olmalarına rağmen birbirleriyle dayanışma içinde olmuşlardır.
* II. Dünya Savaşı sonunda İngiltere ve Amerika'nın yardımıyla bugünkü Filistin'de İsrail devletini kurmuşlardır.
* En önemli eserleri Kudüs'teki MESCİD-İ AKSA (Süleyman Mabedi)' dir.
İRAN UYGARLIĞI
A) Medler
1. Aslen Avrupa kökenli bir kavim olup, bölgede ilk kültürü oluşturdular.
2. M.Ö. 550'de Persler tarafından ortadan kaldırıldılar.
B) Persler
1. Avrupa kökenli bir kavimdir
2. Ülke yönetimi merkezi ve mutlak monarşiye dayanıyordu.
3. Kral, tanrı Ahuramazda'nın yeryüzündeki temsilcisi.
4. Ülke toprakları Satraplık denen eyaletlere ayrılır ve başlarına merkezden bir vali gönderilirdi.
5. İlk divan teşkilatını kurdular.
6. Mezopotamya'dan aldıkları çivi yazısını kullandılar.
7. İlk posta ve istihbarat teşkilatını kurdular.
8. Mısır, Mezopotamya ve Anadolu kültüründen etkilendiler.
9. Zerdüştlük (Mecusilik) denen bir dine inanıyorlardı.
10. Mezopotamya ve Mısır'ın tamamına Hindistan'ın bir kısmına hakim oldular.
11. Anadolu'yu egemenlik altına alıp İyon şehir devletlerini ele geçirmek istemeleri İskender'in Pers (İran) seferine çıkmasına neden oldu.
12. Bu sefer sonunda da Persleri M.Ö. 330'da Büyük İskender yıktı.
C) Sasaniler
İran'da kurulan üçüncü devlet olup Hz. Ömer zamanında sona erdirildi.
