ÖNSÖZ VE KROLONOJİ

ÖNSÖZ

Avrupa ile bütünleşmek ve bu bütünleşmeyi AB süreci ile tamamlamak bazı kesimler için öteden beri erişilmesi gereken büyük bir ideal. Özellikle son yıllarda bu sürece umut bağlayanların sayısında hissedilir bir artış oldu.

Herkesin kafasında farklı bir Avrupa hayali var.

İşin içine girdikçe Avrupa Birliği denen devasa entegrasyonun tahmin edilenden çok daha karmaşık olduğu anlaşılıyor. Açıkçası toplumun bu konuda doğru dürüst bir bilgi ve fikri yok. Herkesin kafasındaki "farklı Avrupa hayali", birbirinden farklı "birden fazla Avrupa imajı"nın doğmasına yol açıyor.

Kimisi daha çok zenginleşmek, kimisi dilediği gibi Avrupa'da gezip tozmak, kimisi iş bulmak , kimisi varolduğu iddia edilen potansiyel birtakım tehlikelerden kurtulmak, kimisi daha çok özgürleşmek, kimisi çağdaşlaşma projesi tamamlanacak diye sürecin yanında duruyor.

Ne var ki, bütün bu süreç işlerken bu sefer Avrupa'nın bütün dünyaya idealler kümesi olarak deklare ettiği standartların -ki bunlar "Kopenhag Kriterleri" olarak AB tarafından formüle edilmiştir- yerleştirilmesi ve korunması sorunu gündeme gelmektedir. Bu kriterleri Türkiye için gerekli ve yararlı bulanlar olduğu gibi, yıkıcı ve zararlı bulanlar da var.

Avrupa Birliği nedir? Nasıl ortaya çıkmış, hangi gelişmelerden geçip bu güne gelmiştir? Önümüzdeki dönemde ne türden bir gelişme süreci öngörülmektedir? Türkiye'nin 40 yılı aşan AB macerası hangi safhaları geçirmiştir? Türkiye bugün hangi noktada bulunmaktadır? Temel anlaşmalar, bağlayıcı kararlar biliniyor mu? Avrupa Birliği'ni kim ve ne için istiyor, istemeyenler hangi gerekçelerle istemiyor? Bütün bu sorular cevap beklemektedir.

KRONOLOJİ

19 Eylül 1946:

Zürih'te bir konuşma yapan İngiliz Devlet adamı Winston Churchill "Avrupa Konseyi"nin oluşturulmasını önerdi.

5 Mayıs 1949:

Avrupa Konseyi (Merkezi Strasbourg'da) kuruldu.

18 Nisan 1951:

Federal Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg Paris'te imzaladıkları bir Anlaşma ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT)'nu kurdular.

1 Ocak 1952:

AKÇT Anlaşması yürürlüğe girdi.

25 Mart 1957:

AKÇT üyesi altı ülke; Federal Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg bu defa Roma'da imzaladıkları bir Anlaşma ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu'nu (EURATOM) kurdular.

1 Ocak 1958:

AET ve EURATOM'u kuran Roma Anlaşması yürürlüğe girdi.

1 Temmuz 1967:

Kurucu üye altı ülkenin imzalamış oldukları "Füzyon Anlaşması" sonucu AKÇT, AET ve EURATOM için tek bir konsey ve komisyon oluşturuldu. "Avrupa Toplulukları" terimi kullanılmaya başlandı.

30 Haziran 1968:

Avrupa Toplulukları'nda Gümrük Birliği öngörülenden 1.5 yıl önce tamamen tesis edilmiş oldu.

1 Ocak 1970:

AET'nin 12 yıllık geçiş dönemi sona erdi. Ortak Dış Ticaret Politikası yürürlüğe sokuldu.

Nisan 1972-Mart 1973:

Toplulukta bir Ekonomik ve Parasal Birlik kurma yolunda oluşturulan "Tünelde Yılan Sistemi" uluslararası para piyasalarındaki dalgalanmalar karşısında başarısızlığa uğradı ve çöktü.

1 Ocak 1973:

İngiltere, İrlanda ve Danimarka resmen Avrupa Topluluğu üyesi oldular. Norveç 1972'de yaptığı referandumdan hayır oyu çıkınca üye olmadı.

13 Mart 1979:

Ekonomik ve Parasal Birlik kurma yolunda ikinci deneme olarak bir "Avrupa Para Sistemi" oluşturuldu. ECU reddedildi.

20 Haziran 1979:

Türkiye - AT müzakereleri başladı.

16 Eylül 1980:

Türk ordusunun yönetime el koyup parlamentoyu feshetmesinden sonra, AT Dışişleri Bakanlar Konseyi tarafından yapılan açıklamada, askeri yönetime "Zaman Kredisi" verildiği ve bu süre içinde anlaşmanın durdurulmayacağı bildirildi.

5 Haziran 1981:

Türkiye - AT Ortaklık Komitesi teknisyenler düzeyinde toplandı.

22 Ocak 1982:

Avrupa Parlamentosu, siyasal partilerin kapatılması, bazı ceza ve tutuklamalar nedeniyle Ortaklık Anlaşmasının askıya alınmasını Konsey ve Komisyon'dan istedi, ilişkiler fiilen donduruldu.

16 Eylül 1986:

Türkiye-AT Ortaklık Konseyi toplandı. Böylece 12 Eylül 1980 tarihinden bu yana donmuş olan Türkiye AT ilişkilerinin normalizasyon süreci başladı.

1 Aralık 1986:

Türkiye'nin Ankara Anlaşması ve Katma Protokol hükümlerinden doğan iş.

1 Temmuz 1987:

Tek Avrupa Senedi Yürürlüğe girdi.

Haziran 1988:

Hanover'de yapılan AT Zirve toplantısında Topluluk bir Ekonomik ve Parasal Birlik kurma hedefi yolunda çalışılması benimsendi.

Kasım-Aralık 1989:

Komünizm ve doğu batı bloklaşması çöktü. Doğu Avrupa ülkeleri Sovyet güdümünden çıktılar.

Kasım 1990:

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı Nihai Senedi Paris'te imzalandı.

22 Ekim 1991:

Avrupa Topluluğu'ndaki "tek Pazar" mevzuat ve uygulanmasının Lihtenştayn, Avusturya, İsviçre, İskandinav ülkelerine ve İzlanda'dan oluşan EFTA (Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi)'ya genişleten "Avrupa Ekonomik Alanı Anlaşmaları" imzalandı.

7 Şubat 1992:

Avrupa Topluluğu'nda tek para birimi ve ortak bir merkez bankası sistemine dayalı bir "ekonomik ve parasal birlik" ile ortak dış politika ve savunma politikası perspektiflerine dayalı "siyasi birlik'in kurulmasını öngören Anlaşma Hollanda'nın Maastricht şehrinde mzalandı.

1992-1993:

AT, altı Doğu Avrupa ülke ile sanayi ürünlerinde serbest ticaret dayanan "Ortaklık Anlaşmaları" imzalandı.

9-10 Aralık 1994:

Essen'de yapılan AB Zirve toplantısına Polonya, Macaristan, Slovakya, Çek Cumhuriyeti, Bulgaristan ve Romanya'nın devlet ve hükümet başkanlarını davet eden üye ülkeleri liderleri bu altı ülkeye AB'ne tam üyelik taahhüdünde bulundular. Muhtemel üyelik tarihi 2000 yılı civarında.

1 Ocak 1995:

Tek Pazar'a giriş ile yetinmeyen Avusturya, İsveç ve Finlandiya AB'nin üyesi oldular. AB'nin üye ülke sayısı 15'e yükseldi. Norveç halkı 28 Kasım 1994'te yapılan referandumda birkez daha hayır oyu kullanınca, Norveç yine AB'ne üye olmaktan son anda vazgeçti.

1996:

Avrupa Birliği'nin kurumsal yapılanmasında önemli değişiklikler yapacak üye ülkelerin "hükümetler-arası konferansı" yapılacak bir Anlaşma daha imzalanacak.

1 Ocak 1997:

Enflasyon, döviz kuru, bütçe açıkları ve borçlarla ilgili şartlar gerçekleştiğinde, AB'nde tek para birimi ve Ortak merkez bankasının yer alacağı para birliği fiilen başlayacak.

1 Ocak 1999:

1997 başında şartlar oluşmazsa, 1999 başında ekonomik ve parasal birlik, şartları yerine getiren ülkeler arasında fiilen başlayacak.

2000:

Polonya, Macaristan, Slovakya, Çek Cumhuriyetleri, Romanya ve Bulgaristan muhtemelen AB'ne üye olacaklar.

2000-2010:

Baltık Cumhuriyetleri (Litvanya, Estonya, Letonya), Solovenya, Hırvatistan, Malta ve Kıbrıs Rum kesimi muhtemelen AB'ne üye olacak.