İletişim Adresi

   
  ORHAN YILDIZ
  Cecenistan Ozerk Cumhuriyeti
 

ÇEÇENİSTAN CUMHURİYETİ

Çeçenistan Özerk Cumhuriyeti:

Rusya Federasyonu'na bağlı özerk cumhuriyetlerden biri olan Çeçenistan, Büyük Kafkas Dağlan'nın kuzeyinde bulunmaktadır.

Kafkaslardaki önemli kavimlerden biri olan Çeçenler, geleneklerine çok sıkı bağlı olmalarıyla ve savaşçı özellikleriyle bilinmektedir. Genellikle dağlık kesimlerde yerleşik olmalarından dolayı, tarihleri hakkında çok detaylı bilgi bulunmayan Çeçenler, tarihçiler tarafından Kafkasya'nın yerli kavimlerinden kabul edilmektedir.

10'uncu yüzyıldan itibaren Gürcüler vasıtasıyla Kafkasya'ya ulaşan Ortodoks Hıristiyanlık, Çeçenleri de etkisi altına aldı. Özellikle Gürcü Kralı David (ölümü 1125) ve Kraliçe Tamara'nın (ölümü 1213) Hıristiyanlığı Çeçenler arasında yayma gayretleri oldu. Ama bunlar, Hıristiyanlığın Çeçenler arasında tutunmasına yetmedi.

Çeçenlerin İslamiyet öncesi tarihleriyle ilgili fazla bir bilgi bulunmuyor. 8'inci yüzyıldan itibaren İslamla tanışmaya başlayan Çeçenler arasında, İslamiyet önceleri yavaş yayıldı. İslamiyet'in yaygın benimsenmesinde, Altınordu Devleti'nin büyük rolü oldu. Fakat, 1391-1395'te bölgeyi zapteden Timur'un katı tavrı, İslamın benimsenmesini olumsuz etkiledi. Çeçenler arasında İslamiyet, 18'inci yüzyılda hakim duruma geçti.

18'inci yüzyılda Kafkasya'ya egemen olmaya başlayan Ruslar, 1774'te Çeçen topraklarını ele geçirdi. Ancak Çeçenler, İmam Mansur liderliğinde ayaklanarak, 1785-1791 yılları arasında Ruslara karşı bağımsızlık mücadelesi verdiler. Bu mücadele Osmanlı Devleti tarafından da desteklendi. Fakat İmam Mansur'un Anapa'da Ruslara esir düşmesi, mücadeleyi sonuçsuz kıldı.

1801 yılında Gürcistan'ın da Rusların eline geçmesi, Kafkasya yolunun önemini artırdı.Bununla birlikte, Kafkasya'deki Çeçenlerin dedahil olduğu dağlı milletler, Rusların yayılma politikalarının önünde ciddi engel teşkil ediyordu. Ruslar, bu engeli ortadan kaldırmak için, 1812'den itibaren bölgeye yönelik çok şiddetli saldırılar başlattı. Son derece acımasız olan bu saldırılar, adeta bölgedeki insanları imha etmeyi hedefliyordu.

Bu saldırılar karşısında dağlara çekilen Çeçenler, verimli topraklarının Rus Kazaklarına(Don Kazakları) dağıtılması üzerine, Dağıstanlı İmam Gazi Muhammed önderliğinde 1830 yılında başlatılan mücadeleye, diğer Kafkas milletleriyle birlikte katıldılar, imam Gazi Muhammed'in 1832'de; yerine geçen Hamza Bey'in 1834'te şehit edilmesi üzerine,mücadelenin liderliği Şeyh Şamil'e geçti.

Şeyh Şamil'in önderliğinde, 1859 yılına kadar 25 yıl süren mücadelede, Dağıstanlılar ve Çeçenler Rus saldırılarında Ruslara karşı birlikte savaştı. Ancak bu mücadele kaybedildi ve Şeyh Şamil Ruslara esir düştü. Çeçenler, 1877'de Simsirli Alibek önderliğinde yeniden istiklal mücadelesi başlattılar. Fakat bu hareket, Ruslar tarafından acımasızca bastırıldı.

1917'deki Bolşevik İhtilali'yle Çarlık Rusya'sının yıkılması üzerine, Çeçenlerin de içinde bulunduğu Kafkas toplulukları, Bolşevik İhtilali'ne karşı Kuzey Kafkasya Halklarının Dağlık Cumhuriyeti(Dağıstan)'ni kurdular. Ancak Bolşevik Rusya, Mart 1918'den itibaren bölgeye hakim olmaya başladı ve 1920'de kesin kontrol sağladı. Aynı yıl Kasını ayında Doğu Özbekistan Cumhuriyeti oluşturularak, Çeçen ve İnguş bölgeleri, birer 'il' olarak bu yönetime bağlandı. Daha sonra 1922'de Çeçen, 1924'te de Inguş özerk yönetimleri oluşturuldu. Bu iki özerk bölge 1934'de birleştirildi ve 1936'da Çeçen-lnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adı verildi.

İkinci Dünya Savaşı sırasında Çeçenler ve Inguşlar, Almanlarla işbirliği yaptıkları gerekçesiyle 1944'te tehcire tabi tutularak, Sibirya, Kazakistan ve Orta Asya'nın muhtelif bölgelerine sürüldüler. Bundan sonra 1957'de yurtlarına dönmelerine izin verilen Çeçenler ve İnguşlar, Kruşçev yönetimi sırasında yeniden Çeçen-lnguş özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni kurdular.

Sovyetlerin 1990'dan itibaren dağılmasının ardından Çeçen-İnguş Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu'na bağlı kaldı. 1991 'de bağımsızlık hareketi başlatan Çeçen-lnguşlar, Rusya ile Federasyon mukavelesi imzaladılar. Aynı yıl, Çeçen Cumhuriyeti ve Inguş Cumhuriyeti olarak ikiye ayrıldılar. Cumhurbaşkanı Cahar Dudayev önderliğinde başlatılan tam bağımsızlık mücadelesi sırasında Çeçenler, Rusların kıyas kabul etmeyen güçlerine rağmen büyük direnç gösterdiler.

Çeçenistan, Cumhurbaşkanı Cahar Dudayev önderliğinde, Mayıs 1991'de bağımsızlığını ilan etti. Bağımsızlığı kabul etmeyen Moskova hükümeti 11 Aralık 1994'te Çeçenistan üzerine ordu gönderdi. Çeçenlerin verdiği büyük mücadele neticesi, bu ordu geri çekildi. Fakat Çeçenistan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı, milletlerarası alanda henüz tanınmadı.

Bağımsızlığını ilan eden Çeçenistan'ın ilk Cumhurbaşkanı Cahar Dudayev, Rus ordusunun bir füze saldırısı sonucu, 21 Nisan 1996'da şehit oldu. Fakat bu ölüm, Çeçenistan'ın bağımsızlık mücadelesini sona erdirmedi. Dudayev'in ölümünden sonra yerine Selimhan Yardarbiyev Devlet Başkanı oldu. 27 Ocak 1997'de yapılan seçimlerden sonra da. Devlet Başkanlığı'na Aslan Mashadov getirildi.

Çeçen-lnguş toprakları, coğrafi bakımdan 3 bölgeye ayrılır. Birinci bölge, güneydeki doğal sınırı da oluşturan Kafkas Dağlarıdır. Buranın en yüksek noktaları Tebulos-Mta (4493 metre) ve Sahan (4381 metre) dağlarıdır. Bölge arazilerini, Sunja Nehri'nin kolları olan Argun ve Assa çayları sular.

İkinci bölgeyi, Terek ve Sunja ırmaklarının vadileri oluşturur. Bu iki vadinin arasında Sunja ve Terek dağları yer alır. Kuzeyde yer alan üçüncü bölge ise, Nogay Bozkırlarının engebeli düzlüklerinden meydana gelir.

Yüzölçümü 16 bin kilometrekare ve başkenti Grozni olan Çeçenistan'ın nüfusu, Çeçen-Rus Savaşı'na kadar 1 milyon 250 bin civarındaydı. Bunun 1 milyon kadarı Çeçenlerden, geri kalanı da Rus, Dağıstanlı, Ermeni, Ukraynalı, Tatar ve Ahıska Türklerinden oluşmaktaydı. Fakat, savaş sırasında ve sonrasında, pek çok Rus ve Ermeni Çeçenistan'ı terketti.

Diğer taraftan, 1865 ve 1876'da Kafkaslardan gelerek Türkiye'ye yerleşen bazı Çeçen gruplar, halen çeşitli illerde dağınık şekilde yaşamaktadır. Toplam sayıları 10 bin dolayında tahmin edilen ve tamamı sünni Müslüman olan bu gruplar, Mardin, Sivas, Muş, Kahramanmaraş, Yozgat, Kayseri ve Erzurum'da yoğunlaşmaktadır.

Ekonomisi büyük ölçüde petrol ve doğalgaza dayalı olan Çeçenistan, aynı zamanda Hazar Denizi petrollerini Karadeniz'e ulaştıran iletim hattı üzerinde bulunmakladır. Tarım alanları ise daha çok Terek, Sunja ve Alhan-Curt vadileridir. Başlıca ürünler hububat, şeker pancarı ve ayçiçeğidir. Gelişkin bir hayvancılığa sahip ülkede, daha çok büyük baş hayvan yetiştirilir.

Başkent Grozni dışındaki önemli şehirleri Gudermes, Malgobek, Argun ve Vedeno'dur. Ülkede ulaşım genellikle karayoluyla yapılmaktadır. Başkent Grozni'den diğer şehirler ile komşu cumhuriyetlere karayolu bağlantısı bulunmaktadır. Bununla birlikte Rusların savaş sonrası uyguladığı ablukadan dolayı, Çeçenistan ile diğer bölgeler arasında ulaşım güçlükle yapılabilmektedir.1999 Ağustosunda Çeçenistan yeniden Rus saldırısına maruz kaldı. Grozni başta olmak üzere Çeçenistan'ın büyük bölümünü işgal eden Rus askerleri ile Çeçen mücahitler arasındaki savaş halen sürüyor.

GROZNİ (Caharkale):

Çeçenistan Cumhuriyeti'nin başkenti. Kafkasya'nın kuzeyinde, Rostov kentine 640 kilometre mesafede bulunan Grozni, Kafkasların bir uzantısı olan Sunja Sıradağlarının eteklerinde, Sunja Nehri'nin kıyısında yer almaktadır.

Büyük Rus yazarı Lev Tolstoy ve Minail Lermontov'un da askerlik yaptığı şehir olan Grozni'nin nüfusu, 1989 itibarıyla 401 bindir. Şehir, Rusların Kafkasları işgal amacıyla ilerledikleri sıralarda 1818'de yapılan kalenin çevresinde kuruldu.

Kale etrafında başlayan yerleşim, giderek büyüdü ve 1870'te şehir oldu. 1893'te demiryolu hattının döşenmesiyle, Grozni bir petrol alanı haline geldi. 1930'dan itibaren azalmaya başlayan petrol üretimi, 1955'te yeni petrol damarlarının bulunmasıyla, tekrar arttı.

Rusya Federasyonunun başlıca petrol üretim merkezlerinden biri olan Grozni ve çevresi, aynı zamanda Hazar petrollerinin Karadeniz'e ulaştırıldığı boru hattının geçiş güzergahında yer almaktadır.

Grozni'de çıkarılan petrol, Hazar'dan gelenlerle birlikte, boru hatları kanalıyla Karadeniz'e ve Rusya'nın başlıca sanayi merkezlerinden olan Donets Havzası'na ulaştırılmaktadır.

Şehirdeki kereste fabrikaları, kuzeydeki ormanlık alanlardan getirilen orman ürünlerini işler. Petro-kimya sanayiinin gelişkin olduğu şehirde, yakın zamana kadar, büyük ölçekli petrol rafinerileri, doğalgaz işletmeleri, kimya fabrikaları ve petrol arama ve rafine işlerinde kullanılan malzemeleri üreten fabrikalar bulunmaktaydı. Fakat, Çeçen-Rus Savaşı sırasında bu tesislerin büyük bölümü tahrip oldu.

Rus ordusunun yoğun saldırılarını maruz kalan şehirde, sanayi tesislerinin yanı sıra, başta Başkanlık Sarayı olmak üzere, birçok bina da yerle bir oldu.







 
 

ormela.tr.gg
 
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol