KALMUKYA CUMHURİYETİ

Kalmukya Özerk Cumhuriyeti:

Rusya'nın güneyinde, Volga Nehri ile Çeçenistan, Dağıstan ve Stavropol bölgesi arasında yer alan, Rusya Federasyonu'na bağlı özerk bir devlet. 1989 rakamlarına göre nüfusu 323 bin ve yüzölçümü 75 bin 900 kilometrekare. Başkenti Elista. Ülkenin adı, buraya yerleşen Moğol kökenli bir topluluk olan ve ülke nüfusunun büyük bölümünü oluşturan Kalmuklardan gelmektedir. Kendilerini 'Oyrat' diye isimlendiren Kalmuklar, 'Çungarlar' ve 'Öletler' diye de bilinmektedir.

Cengiz Han'dan sonra Çin'den çıkarılan Moğollar 1367'de Moğolistan'a geri döndü. Diğer Moğollardan ayrılan Oyratlar, Doğu Moğolistan'da Togan Han yönetiminde 1416'da Çungar Hanlığı'nı kurdular. 1418-1428 arasındaki üç savaşta Çağatay Hanlığı'nı yenerek, buranın doğu topraklarına sahip olan Çungarlar, Esen Tayşi döneminde, 1439-1455 arasında en parlak dönemlerini yaşadılar. Esen Tayşi'den sonra 1460'ta parçalanarak küçük beyliklere ayrılan Çungarlar'ın bir boyu, 1604'te Harezm'i ele geçirdi. Bu grup daha sonra 1632'de, Volga Nehri boylarında İdil Kalmukları Hanlığı'nı kurdu. Diğer grup ise Çungarya'da Oyrat Devleti'ni yeniden kurarak Türkistan'a hakim oldu.

İdil Kalmukları, 1724'te Rusların hakimiyetine girdi. Ruslar, 1770'te bölgeyi tamamen işgal etti. 1917'de Astrahan'da bir meclis oluşturan İdil Kalmukları, Kalmukistan yönetimini yeniden ele geçirdiler. Ancak 1920'de Rusya Federasyonu'na bağlı bir özerk bölge haline getirilen Kalmukistan, 1935'te Sovyet Cumhuriyetlerinden biri oldu.

İkinci Dünya Savaşı'nda Almanlarla işbirliği yapmakla suçlanan Kalmuklar, 1943'te diğer Kafkas milletleriyle birlikte Orta Asya'ya sürüldü. Kalmuk Özerk Cumhuriyeti, başkenti Elista olmak üzere, 1958'de yeniden kuruldu. Sürgüne gönderilen Kalmukların büyük bölümü geriye dönmedi. Kalmukya 1991'de Sovyetler'in dağılmasından sonra, Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olarak kaldı.

ELİSTA

Rusya Federasyonu'na bağlı Kalmukya Özerk Cumhuriyeti'nin başkenti olan Elista, bölgenin en önemli yerleşim merkezlerinden biri olan Astrahan'ın batısında ve Rostov'un güneydoğusunda yer almaktadır.

Şehir, 1944-1957 tarihleri arasında 'Stepnoy' olarak anıldı. Şehir ekonomisi, tarım ağırlıklı olmakla birlikte, kent çevresinde uzanan ülke topraklarının verimsiz ve çorak arazilerden oluşması, ülke tarımının ve dolayısıyla ekonomisinin gelişmesine imkan vermemektedir. Ciddi sayılabilecek bir sanayinin bulunmadığı kentte, doğalgaza dayalı bazı işletmeler bulunmaktadır.

Elista nüfusunun önemli bölümü Moğollardan oluşmaktadır. Etnik yapı içinde Ruslar da büyük ağırlık taşımaktadır. Sovyetlerin dağılması ve Kalmukya'nın Özerk Cumhuriyet statüsünü pekiştirmesinden sonra, Elista'da yoğun bir 'milli kimlik' oluşturma çabaları yürütüldü. Bu çabalara paralel olarak, ülke kimliğinin çok önemli bir parçası olan Budist kültürü canlanmaya başladı. Şehirde inşa edilen ve 'Hurul' diye adlandırılan Budist tapınağına ilave olarak, uzak doğu mimarisini yansıtan çok sayıda bina ve benzeri yapı oluşturuldu.

1998 yılında Uluslararası Satranç Olimpiyatları'nın Elista'da yapılması, hem kentin uluslararası tanıtımı, hem de ekonomisinin biraz canlanması için önemli bir fırsat oldu. Şehrin doğusunda bir 'Satranç Olimpiyatları Köyü' kuruldu. Bu mekan, bugünde kent turizmini geliştirmek amacıyla kullanılıyor.1999 itibarıyla Elista'nın nüfusu 100 bin civarında.